кварц, ‑у, м.

1. Вельмі распаўсюджаны ў зямной кары мінерал, які сустракаецца ў выглядзе крышталяў і суцэльнай зярністай масы; двухвокіс крэмнію. Звычайны кварц. Слюдзяны кварц.

2. Разм. Абпраменьванне кварцавай лямпай з лячэбнымі мэтамі. Назначыць кварц. Лячыць кварцам.

[Ням. Quarz.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

алюме́ль

[ад алюм(іній) + (нік)ель]

сплаў алюмінію, нікелю, крэмнію, марганцу і кобальту; выкарыстоўваецца ў піраметрыі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

сіа́ль

[ад сі(ліцый) + ал(юміній)]

знешняя абалонка літасферы, якая складаецца пераважна з крэмнію і алюмінію.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

АКЦЭ́ПТАР,

дэфект крышталічнай рашоткі паўправадніка, здольны «захапіць» электроны і тым забяспечыць дзірачную электраправоднасць. Тыповыя акцэптары для германію (Ge) і крэмнію (Si) — атамы-дамешкі хім. элементаў III групы (B, Al, Ga, In). Гл. таксама Донары.

т. 1, с. 223

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

сілікато́з

(ад лац. silex = крэмень)

прафесійнае захворванне, якое выклікаецца ўздзеяннем пылу, што змяшчае вокіс крэмнію.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

сілумі́н

[ад сіл(іцый) + (ал)юміній]

група лёгкіх кіслотаўстойлівых процікаразійных алюмініевых сплаваў з дабаўленнем крэмнію; выкарыстоўваецца пераважна ў хімічным машынабудаванні.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

АЛЮМЕ́ЛЬ

[ад алюм (іній) + (нік)ель],

сплаў на аснове нікелю з дамешкамі алюмінію (1,8—2,5%), марганцу (1,8—2,2%) і крэмнію (0,85—2,00%), часам цырконію і кобальту. Магнітны, пластычны, са спалучэннем тэрмаэл. уласцівасцяў і гарачатрываласці. Выкарыстоўваецца ў тэрмапарах (з храмелем) для вымярэння т-ры (20—1000 °C).

т. 1, с. 291

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БЕСЕМЕ́РАЎСКІ ПРАЦЭ́С,

адзін з відаў атрымання сталі з вадкага чыгуну. У спец. (бесемераўскім) канвертары чыгун ператвараецца ў сталь у выніку акіслення прымесяў (крэмнію, марганцу, вугляроду), што суправаджаецца выдзяленнем цяпла. Прапанаваны ў 1856 Г.Бесемерам. У 2-й пал. 20 ст. заменены больш дасканалым кіслародна-канвертарным працэсам.

т. 3, с. 126

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

карбару́нд

[ад карба- + (ка)рунд]

злучэнне крэмнію з вугляродам, цвёрдае крышталічнае рэчыва, якое выкарыстоўваецца для шліфоўкі сталі, вырабу вогнетрывалых матэрыялаў і інш.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

полісілакса́ны

(ад полі- + лац. silicium = крэмній + гр. oksys = кіслы)

высокамалекулярныя злучэнні, якія змяшчаюць ланцугі з атамаў крэмнію і кіслароду.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)