віражы́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак.

Рухацца па крывой.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тангенцыя́льны, ‑ая, ‑ае.

Спец. Накіраваны па датычнай да дадзенай крывой. Тангенцыяльны ціск.

[Ад лац. tangens, tangentis — які датыкаецца.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

угі́н, ‑у, м.

Увагнутае месца на чым‑н., дзе‑н.; увагнутая частка крывой лініі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

віра́ж¹, -у́, мн. -ы́, -о́ў, м. (спец.).

1. Палёт самалёта з крэнам па крузе або паварот па крывой аўтамабіля, веласіпеда.

Крутыя віражы.

2. У вела- і мотаспорце: нахілены паварот спартыўнай дарожкі.

|| прым. віра́жны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дацэнтрабе́жны, ‑ая, ‑ае.

Спец. Накіраваны да цэнтра ў час руху па крывой; проціл. адцэнтрабежны. Дацэнтрабежная сіла.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

васьмівуго́льнік, ‑а, м.

Геаметрычная фігура з васьмю вугламі, якія ўтвараюцца звеннямі замкнутай крывой лініі. Правільны васьмівугольнік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Іржаўка (р., бас. Крывой) 6/131

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

кімо́граф, ‑а, м.

1. Прыбор для графічнай рэгістрацыі ціску крыві, скарачэння мышцы і інш.

2. У эксперыментальнай фанетыцы — прыбор для запісу крывой гукаў.

[Ад грэч. kyma — хваля і graphō — пішу.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ВЫ́ПУКЛАСЦЬ І ЎВАГНУ́ТАСЦЬ крывой, уласцівасць крывой, калі ўсе пункты любой яе дугі ляжаць не вышэй (не ніжэй) за хорду, якая сцягвае гэтую дугу. Пункт, у якім выпукласць крывой пераходзіць ва ўвагнутасць, наз. пунктам перагіну. Напр., крывая y=sin x увагнутая ў інтэрвале (0, π), выпуклая ў інтэрвале (π, 2π), пункт перагіну x=π.

Калі функцыя 𝑓(x) мае першую і другую вытворныя, то выпукласць і ўвагнутасць можна ахарактарызаваць так: у пунктах выпукласці крывая ляжыць не ніжэй за датычную і другая вытворная f″(x) > 0, у пунктах увагнутасці — не вышэй за датычную і f″(x) < 0 (калі f″(x) = 0, патрабуюцца дадатковыя даследаванні). Аналагічна вызначаецца выпукласць і ўвагнутасць паверхняў. Вобласць (частка плоскасці або прасторы), якая абмежавана выпуклай крывой (або выпуклай паверхняй), наз. выпуклай. Уласцівасці выпуклых абласцей вывучаюцца ў геаметрыі выпуклага цела.

В.В.Гарохавік.

т. 4, с. 319

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ДАТЫ́ЧНАЯ ПРАМА́Я да крывой лініі,

лімітнае становішча адпаведнай сякучай.

Няхай М0 — зафіксаваны пункт крывой l, М — іншы яе пункт. М0М — сякучая (прамая, праведзеная праз гэтыя пункты). Калі пры неабмежаваным набліжэнні М да М0 сякучая М0М імкнецца да пэўнай прамой М0Т, то прамая М0Т наз. Д.п. да крывой l у пункце М0. У выпадку плоскай крывой, вызначанай у дэкартавых каардынатах ураўненнем y=f(x), дзе f(x) — дыферэнцавальная функцыя, ураўненне Д.п. да яе ў пункце М0(x0, y0) мае выгляд y−y0=f′(x0) (x−x0), дзе f′(x) —вытворная функцыя f′(x) у пункце x0. Д.п. ўтварае з дадатным напрамкам восі OX вугал, тангенс якога роўны f′(x). Д.п. мае не кожная неперарыўная крывая, паколькі прамая M0M можа і не імкнуцца да лімітнага становішча або можа імкнуцца да двух розных лімітных становішчаў, калі М імкнецца да M0 з розных бакоў ад M0.

А.А.Гусак.

Да арт. Датычная прамая: 1 — М0Т — датычная прамая да крывой L1 у пункце М0; 2 — крывая L2 не мае датычнай прамой у пункце M0.

т. 6, с. 62

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)