Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
◎ Кнегі́ня дзяўчына (дарослая)’ (Мат. Гом.). Гл. княгіня^.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кне́жыць ’плакаць перад шлюбам (пра нявесту)’ (Кліх). Гл. княгіня2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
чалядзі́нец, ‑нца, м.
Тое, што і чалядзін (у 1 знач.). Самае галоўнае — каб трапіць у палац у часе адпачынку, калі сама княгіня адпачывала на канапе і нікому з чалядзінцаў недазволена было хадзіць праз пакоі.Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
princess
[ˈprɪnses]
n.
1) князёўна f.
2) княгі́няf.
3) прынцэ́са f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
grand duchess
вялі́кая княгі́ня(такса́ма жо́нка кня́зя), герцагі́ня f. (жо́нка або́ дачка́ ге́рцага)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ВАЛКО́НСКАЯ Марыя Мікалаеўна
(6.1.1806—22.8.1863),
жонка дзекабрыста С.Р.Валконскага, княгіня. Дачка ген. М.М.Раеўскага. Адна з першых сярод жонак дзекабрыстаў паехала за мужам у Сібір, дзе жыла да 1855. Аўтар «Запісак» з яскравым апісаннем турэмна-катаржнага рэжыму, характарыстыкай многіх дзекабрыстаў і інш. Гераіня паэмы М.А.Някрасава «Рускія жанчыны».
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Вольга (княгіня) 3/155, 210; 4/273, 452; 5/385, 561; 6/555; 9/455
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
Князь1 ’правадыр войска і правіцель вобласці ў феадальнай Русі’ (ТСБМ, Яруш.). Укр.князь, рус.князь, ст.-рус.кънязь ’тс’, ст.-слав.кънѧзь, балг.кнез, серб.-харв.кне̑з, славен.knȇz ’тс’, польск.książę, чэш.kníže, славац.knieža, в.-луж.knjez ’пан’, палаб.knąz ’шляхціц’. Прасл.kъnędzь было запазычана з германскіх моў, ва ўсякім разе задоўга да трэцяй палаталізацыі. Параўн. княгіня (гл.). Аб старажытнасці запазычання сведчыць, відаць, таксама рухомасць акцэнтуацыйнай парадыгмы пры кароткім галосным у корані. Прагерм.kuningaz ’правадыр, кароль’ тлумачыцца як утварэнне на ‑ingaz ад прагерм.kunja ’род’ (лац.genus, ст.-грэч.γένος, ст.-інд.jánaḥ ’тс’). Такім чынам, у прагерманскай мове наглядаецца словаўтваральная інавацыя афіксна-семантычнага тыпу (славянскія мовы не ведаюць ніводнага спрадвечнага слова з суфіксацыяй ędʼzʼь) (Мартынаў, Лекс. взаим., 47–48). Параўн. Кіпарскі Gemeinslav., 181; Экблум, ZfSlPh, 30, 6; Экблум, ScSL, 3, 176. Князь у значэнні ’жаніх’ — табуізм (гл. Хаверс у Фасмера, 2, 266). Такое ж трэба сказаць і аб княгіня ’нявеста’.
Князь2 ’малады, жаніх’ (Нас., Яруш., Грыг., Гарэц., Нар. лекс., З нар. сл., Маш., Сержп. Грам.), ’дружка’ (Кольб.). Гл. князь1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
БАРБА́РА РАДЗІВІ́Л
(6.12.1520—8.5.1551),
каралева Польшчы і вял.княгіняВКЛ (1550—51). Другая жонка Жыгімонта IIАўгуста. Дачка падчашага ВКЛ (пазней кашталяна віленскага і вял. гетмана ВКЛ) Юрыя Радзівіла. У 1537 аддадзена замуж па маёмасных меркаваннях за новагародскага (пазней трокскага) ваяводу Станіслава Гаштольда. Пасля яго смерці сышлася з Жыгімонтам Аўгустам (1543). Пачуцці вял. князя да Барбары Радзівіл імкнуліся выкарыстаць для ўзмацнення ўласных пазіцый яе брат Мікалай Радзівіл Руды і стрыечны брат Мікалай Радзівіл Чорны. Пад іх націскам у 1547 у Вільні адбылося патаемнае вянчанне Барбары Радзівіл з Жыгімонтам Аўгустам. Пасля заняцця апошнім трона караля польскага (1548) супраць гэтага шлюбу выступілі шматлікая шляхта і магнаты, незадаволеныя ростам уплывовасці Радзівілаў і знявагай каралеўскай годнасці няроўным шлюбам. Рашуча супраць Барбары Радзівіл была настроена каралева польская і вял.княгіняВКЛБона Сфорца. Сойм у Пётркаве (1548) выступаў за скасаванне шлюбу, але Жыгімонт Аўгуст дамогся яго афіц. прызнання, пагражаючы адрачэннем ад трона і заключыўшы саюз з Габсбургамі. Барбара Радзівіл была каранавана ў Кракаве 5.12.1550, але ў хуткім часе памерла. Пахавана ў Віленскім кафедральным саборы. Гісторыі рамантычнага кахання Барбары Радзівіл з Жыгімонтам Аўгустам прысвечаны шматлікія маст. Творы.