шах², -а, мн. -і, -аў, м.

У шахматнай гульні: нападзенне якой-н. фігурай або пешкай на караля праціўніка, якое стварае яму пагрозу.

Аб’явіць ш.

Ш. каралю.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кара́лі, -ляў (ед. кара́ля ж.) бу́сы, мони́сто ср.; ожере́лье ср.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

consort [ˈkɒnsɔ:t] n. fml муж (каралевы); жо́нка (караля);

the prince consort муж карале́вы, яка́я правіць;

the queen consort жо́нка караля́, які́ правіць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

ракіро́ўка, ‑і, ДМ ‑роўцы; Р мн. ‑ровак; ж.

У шахматнай гульні — адначасовы ход каралём і ладдзёй, калі караля пераносяць цераз адно поле ў бок ладдзі, а ладдзю пераносяць цераз караля і ставяць побач з ім.

[Ад фр. roc — ладдзя (у шахматах).]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

заматава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., каго-што.

У шахматнай гульні — даць мат. Заматаваць караля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

запатава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., каго-што.

У шахматнай гульні — паставіць караля ў становішча пата.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шахава́ць, шахую, шахуеш, шахуе; незак., што і без дап.

Разм. Аб’яўляць шах каралю. Шахаваць караля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

патава́ць, патую, патуеш, патуе; незак., што.

У шахматнай гульні — ставіць у пазіцыю пата ​1. Патаваць караля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

карале́ва, -ы, мн. -ы, -ле́ў, ж.

1. гл. кароль.

2. Жонка караля (у 1 знач.).

3. У шахматах: тое, што і ферзь (разм.).

4. перан., чаго. Пра жанчыну, якая вылучаецца як лепшая сярод іншых.

К. прыгажосці.

К. балю.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прынц, ‑а, м.

У Заходняй Еўропе — тытул члена (не караля) каралеўскага дома. // Асоба, якая носіць такі тытул.

[Ням. Prinz.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)