ніхто́ (
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ніхто́ (
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
І́ншы ’другі’, ’які-н., некаторы’ (
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
які́-не́будзь,
1. (тот или
2. (какой-л. из нескольких) како́й-нибудь, кото́рый-нибудь, кото́рый-л.;
3.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перакла́сці I
1.
2.
перакла́сці II
1. (на другой язык) перевести́;
2. (изложить в
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
павярну́ць
1. поверну́ть, сверну́ть, заверну́ть;
2. поверну́ть;
3. поверну́ть, оберну́ть, обрати́ть; (вниз — ещё) наклони́ть;
4.
5.
6. (вверх дном) переверну́ть;
◊ п. ко́ла гісто́рыі наза́д — поверну́ть колесо́ исто́рии вспять
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
раз I (
◊ р. (і) назаўсёды — раз (и) навсегда́;
р. за ра́зам — раз за ра́зом;
са́ма (са́мы) р. — в са́мый раз;
р. у р. — сра́зу, одновре́ме́нно;
не пе́ршы р. — не вперво́й;
вось табе́ і р. — вот тебе́ и на;
другі́ р. — а)
і́ншы р. —
у ко́жным ра́зе — во вся́ком слу́чае;
ва ўся́кім ра́зе — во вся́ком слу́чае;
р.-по́раз — раз за ра́зом;
не р. — не раз;
ні ў я́кім ра́зе — ни в како́м (ни в ко́ем) слу́чае;
раз-два і гато́ва — раз-два и гото́во;
р.-другі́ — раз-друго́й;
р. на р. не прыхо́дзіцца — раз на раз не прихо́дится;
р. плю́нуць — раз плю́нуть;
пе́ршы і апо́шні раз — пе́рвый и после́дний раз;
ты́сячу ~зо́ў — ты́сячу раз;
скупы́ два разы́ тра́ціць (гі́не) —
па той р. — по тот раз
раз II
раз III союз условный,
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
другі́
1. второ́й;
2. (повторный) второ́й, втори́чный;
3. (при противоположении или перечислении) друго́й,
4. (второстепенный, не главный) второ́й;
5. (заменяющий первого, настоящего) второ́й;
6. (следующий после первого) друго́й, сле́дующий;
7.
◊ да ~го́га прышэ́сця —
~гі́м на́варатам — второ́й раз, втори́чно, повто́рно;
~га́я нату́ра — втора́я нату́ра;
~га́я маладо́сць — втора́я мо́лодость;
адзі́н друго́га ва́рты — друг дру́га сто́ят; два сапога́ па́ра;
ігра́ць другу́ю скры́пку — игра́ть втору́ю скри́пку;
з другі́х рук (даве́дацца, атрыма́ць) — из вторы́х рук (узна́ть, получи́ть);
дзень-д. — день-друго́й;
адзі́н за другі́м — друг за дру́гом, оди́н за други́м, гусько́м;
~го́е дыха́нне — второ́е дыха́ние;
да другі́х пе́ўняў (прасе́дзець, прагавары́ць) — до вторы́х петухо́в (просиде́ть, проговори́ть);
адна́ нага́ тут, друга́я там — одна́ нога́ здесь, друга́я там;
у адно́ ву́ха ўвайшло́, а ў друго́е вы́йшла —
не капа́й друго́му я́мы, сам ува́лішся ў яе́ —
сам не гам і друго́му не дам —
пашлі́ дурно́га, а за ім ~го́га —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разI
в пе́рвый раз пе́ршы раз;
в тот раз той раз, таго́ ра́зу, тады́;
◊
вот тебе́ и раз! вось табе́ і на (раз)!;
раз (и) навсегда́ раз (і) назаўсёды;
раз-два и гото́во раз-два і гато́ва;
раз-два и обчёлся раз-два і ўсё;
раз-друго́й раз-другі́;
раз за ра́зом раз-по́раз, раз за ра́зам;
раз от ра́зу што да́лей, то…; дале́й-бо́лей;
раз плю́нуть раз плю́нуць;
в са́мый раз а) (в подходящее время, вовремя) у са́мы раз, са́мы раз, са́мая пара́, са́ма што; б) (впору) як раз, у са́мы раз, са́мы раз;
не раз не раз;
ни в ко́ем ра́зе ні ў я́кім ра́зе;
дать раза́ раз сту́кнуць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
той,
◊ між тым як — ме́жду тем как;
між тым — ме́жду тем;
ра́зам з тым — вме́сте с тем;
пе́рад тым — пе́ред тем;
як на то́е —
пасля́ таго́ — по́сле того́;
тым больш — тем бо́лее, тем па́че;
больш за то́е — бо́лее того́;
тым лепш — тем лу́чше;
тым ча́сам — тем вре́менем;
да таго́ ча́су — до того́ вре́мени;
і без таго́ — и без того́;
не без таго́ — не без того́;
да таго́, што... — до того́, что...;
тым не менш — тем не ме́нее;
спра́ва ў тым... — де́ло в том...;
т. ці і́ншы — тот или
як т. каза́ў — как говори́тся;
па т. раз — по тот раз;
няма́ таго́, каб... — нет того́, что́бы...;
і да таго́ падо́бнае — и тому́ подо́бное;
у тым вось і шту́ка — в том-то и шту́ка;
адпра́віць (адпра́віцца) на той свет — отпра́вить (отпра́виться) на тот свет, отпра́вить (отпра́виться) к пра́отцам;
ні з таго́ ні з сяго́ — за здоро́во живёшь; ни с того́ ни с сего́;
не быва́ць таму́ — не быва́ть тому́;
то́лькі тае́ бяды́! — что за беда́!, бо́льше бы беды́ не́ было!;
не на таго́ нарва́ўся — не на того́ напа́л;
т., ды не т. —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тот
1.
с того́ вре́мени з таго́ ча́су;
тем вре́менем тым ча́сам;
по ту сто́рону па той бок;
в тот же день таго́ ж дня;
он тепе́рь не тот ён цяпе́р не той;
2. / то
то бы́ло вчера́, а э́то сего́дня то́е было́ ўчо́ра, а гэ́та сёння;
то был мой това́рищ гэ́та быў мой тава́рыш;
то бы́ли взро́слые, а э́то де́ти там былі́ даро́слыя, а гэ́та дзе́ці;
то ве́тер шуме́л, а э́то во́лки во́ют тады́ ве́цер шуме́ў, а гэ́та ваўкі́ вы́юць;
3. а) в составе сложных союзов;
в то вре́мя как у той час як, тым ча́сам як;
с тех пор как з таго́ ча́су як, з той пары́ як;
по́сле того́ как пасля́ таго́ як;
пе́ред тем как пе́рад тым як;
всле́дствие того́ что у вы́ніку таго́ што;
для того́ что́бы для таго́ каб;
до того́ что да таго́ што;
с тем что́бы з тым каб;
несмотря́ на то что нягле́дзячы на то́е што; б) в составе словосочетаний, связывающих части высказывания;
вме́сте с тем ра́зам з тым;
пе́ред тем пе́рад тым;
к тому́ же апро́ч (апрача́) таго́;
кро́ме того́ апро́ч (апрача́) таго́;
сверх того́ звыш таго́;
со всем тем з усі́м тым;
при всём том пры ўсім тым;
ме́жду тем між тым;
тем са́мым тым са́мым;
◊
не без того́ не без таго́;
и без того́ і без таго́;
не то, чтоб… не то́е, каб…;
де́ло в том спра́ва ў тым;
тем лу́чше тым лепш;
тем бо́лее тым больш;
тем вре́менем тым ча́сам;
тем не ме́нее тым не менш;
как бы то ни́ было як бы там ні было́;
того́ и гляди́ так і глядзі́ (чака́й);
и тому́ подо́бное (сокращённо и т. п.) і да таго́ падо́бнае (сокращённо і да т. п.);
тому́ наза́д таму́;
тому́ (бу́дет) три го́да, как… таму́ бу́дзе тры гады́, як…;
тот или
на тот свет на той свет;
(да) и то сказа́ть ды і сапраўды́;
то да сё то́е ды сёе;
ни с того́ ни с сего́ без дай прычы́ны;
ни то ни сё ні то́е ні сёе, ні вы́плюнуць ні праглыну́ць;
нет того́, что́бы… няма́ таго́, каб…;
Федо́т, да не тот той, ды не той; Са́ўка, ды не ў тых са́нках; та́я зязю́ля, ды не так куку́е.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)