адтапі́ць, ‑таплю, ‑топіш, ‑топіць; зак., што.

1. Падаграваючы, прымусіць згарнуцца, аддзяліцца; стварожыць (пра малако).

2. Ператварыць у вадкі стан; растапіўшы, расплавіўшы, аддзяліць адно рэчыва ад другога. Адтапіць сала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Звіндава́цца ’скурчыцца’ (Сл. паўн.-зах.). Віндава́цца < польск. windować się ’цяжка ўздымацца’, адкуль, магчыма, пераноснае значэнне ’стаміўшыся, згарнуцца’, ’скурчыцца’. Прыклад «Чалавек звіндуецца, ледзь умейсціцца і ляжыць так» можна, аднак, зразумець і ў значэнні ’ўздымацца’. Гл. вінда.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Скруціцца ‘скурчыцца, згарнуцца’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), ‘пакалечыцца’ (Сцяшк. Сл.), ‘звіцца, скруціцца’ (ТС), ‘упасці мёртвым, згінуць’ (Скарбы, Варл., ТС), ‘ашалець’ (Пятк. 2, Ян., Сцяшк. Сл.), ‘кінуцца ў гулі; звязацца з дрэннай кампаніяй’ (Мат. Гом., Ян.). Да круціць (гл.) у розных значэннях.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Спры́ндзіцца ‘згінуць, загінуць’ (Скарбы; шчуч., З нар. сл.; Сл. ПЗБ), ‘згарнуцца, скруціцца’ (Сцяшк. Сл.), сюды ж spryndziło dziasna (Арх. Федар.) з няясным значэннем. Параўн. прындзіцца (гл.). Несумненна, экспрэсіўнае ўтварэнне з шырокім спектрам значэнняў, што абцяжарвае вызначэнне зыходнага. Запісанае Развадоўскім спіры́нджыць у складзе кляцьбы са значэннем ‘каб цябе спёрла!’, суаднесенае з літ. sprę́sti ‘рашаць’, прызнаецца Лаўчутэ (Балтизмы, 149) недастаткова аргументаваным балтызмам. Магчыма, экспрэсіўны варыянт з назалізацыяй да спры́ціцца ‘згінуць, памерці’ (Сцяшк. Сл.), гл. спрыта.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

напла́кацца, ‑плачуся, ‑плачашся, ‑плачацца; зак.

1. Паплакаць многа, уволю. Аддаючы дачку, Акіліна дала выхад сваім пачуццям, якія таіла за многія гады: і наплакалася і навесялілася ўволю. Шкраба. Хутчэй бы дадому, уціснуцца ў крэсла, згарнуцца ў клубочак і наплакацца ўволю... Марціновіч.

2. перан. Разм. Нацярпецца, перажыць многа гора, непрыемнасцей. Наплакацца з дрэнным работнікам. □ «А ты, — кажу, — не спяшайся. Яшчэ там вашы Ёзапы наплачуцца, пачакай!..» Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зго́ртвацца несов.

1. (скатываться трубкой) свёртываться;

2. свёртываться, скла́дываться;

3. перен. (суживать, ограничивать свою деятельность) свёртываться, свора́чиваться;

1-3 см. згарну́цца;

4. страд. сгреба́ться; ску́чиваться; свёртываться; скла́дываться; скру́чиваться; свора́чиваться; см. зго́ртваць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сверну́ться

1. (скататься трубкой) скруці́цца, мног. паскру́чвацца;

2. (завернуться с краёв) згарну́цца, мног. пазго́ртвацца;

3. (улечься, согнувшись) ску́рчыцца, мног. паску́рчвацца, скруці́цца, мног. паскру́чвацца;

4. (о жидкостях) згу́снуць; (ссесться) ссе́сціся; (о молоке) абры́згнуць, скі́снуць, скі́снуцца; (при кипячении) адкіпе́ць; (створожиться) адтапі́цца;

5. воен. (перестроиться в колонну) перастро́іцца (у кало́ну);

6. перен. (сузиться, ограничиться в деятельности) згарну́цца; (сократиться) скараці́цца;

7. (сдвинуться в сторону от удара) звярну́цца, збі́цца;

8. (испортиться от верчения) разг. скруці́цца, мног. паскру́чвацца; см. свёртываться;

9. (опрокинуться) разг. абярну́цца, перакулі́цца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

закры́ться

1. зачыні́цца, мног. пазачыня́цца;

2. (покрыться) закры́цца, мног. пазакрыва́цца; (заслониться) заслані́цца;

3. (прекратить существование, деятельность — об учреждении и т. п.) закры́цца;

4. (сложиться, сомкнуться — о чём-л. раскрытом, развёрнутом) загарну́цца, згарну́цца, скла́сціся;

5. (сомкнуться — о глазах) закры́цца, мног. пазакрыва́цца, заплю́шчыцца, мног. пазаплю́шчвацца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

закры́цца, ‑крыюся, ‑крыешся, ‑крыецца; зак.

1. Закрыць, пакрыць сябе чым‑н.; накрыцца, прыкрыцца. Закрыцца каўняром ад ветру. Закрыцца далонямі. □ Камень гэтакі высокі, што пад ім мог стаяць чалавек, крыху прыгнуўшыся, і мог такім парадкам закрыцца зверху і ад бомбы і ад дажджу. Чорны.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Заслацца, завалачыся, засланіцца. На світанні неба закрылася хмарамі, пасыпаліся дробныя ледзяныя крупкі. Кірэенка.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Спыніць сваю дзейнасць, існаванне (пра ўстанову, прадпрыемства і пад.). Выстаўка закрылася. □ Мясцовая фабрыка зноў была закрылася. Лынькоў. // Скончыцца (пра сход і пад.). Нарада закрылася.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Загойваючыся, сцягнуцца, зрасціся краямі (пра рану). Рана закрылася.

5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Скласціся, згарнуцца (пра што‑н. раскрытае, разгорнутае). Парасон закрыўся. // Заплюшчыцца. Павекі закрыліся.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)