марафо́н, -у, м.
1. Спартыўны бег на дыстанцыю 42 км 195 м, а таксама наогул спартыўныя гонкі на доўгай дыстанцыі.
Лыжны м.
2. перан. Пра якое-н. спаборніцтва, мерапрыемства, якое праходзіць вельмі доўга.
Шахматны м.
|| прым. марафо́нскі, -ая, -ае.
М. бег.
М. заплыў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
sprint1 [sprɪnt] n. sport спрынт, бег/заплы́ў на каро́ткую дыста́нцыю;
a 100-metre sprint бег на 100 ме́траў
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
марафо́нскі
(ад гр. Marathon = назва паселішча ў Грэцыі)
звязаны са звышдалёкімі дыстанцыямі (напр. м. бег, м. заплыў).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
заплы́сці 1 і заплы́ць 1, ‑плыву, ‑плывеш, ‑плыве; ‑плывём, ‑плывяце; пр. заплыў, ‑плыла, ‑ло; зак.
Плывучы, трапіць куды‑н., за што‑н. Заплыць за востраў. Далёка заплыць. □ Зялёнае возера, сярод якога шэрыя выспачкі-будынкі. Куды можна заплысці па яго хвалях? Гартны.
заплы́сці 2 і заплы́ць 2, ‑плыву, ‑плывеш, ‑плыве; ‑плывём, ‑плывяце; пр. заплыў, ‑плыла, ‑ло; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.), чым і без дап. Напоўніцца, пакрыцца чым‑н. цякучым, сыпкім. Вочы заплылі слязамі. □ Грузкім глеем заплылі Скрозь старажытныя дарогі. Зарыцкі. Нанава заплыла граззю, скупа зарасла зверху травою. Крапіва. // Зрабіцца маленькім, звузіцца ад распаўнелых або распухлых шчок (пра вочы). Вочы заплылі хіжаю сыццю. Гарэцкі.
2. чым і без дап. Распаўнець (ад тлушчу, ацёкаў, пухліны і пад.). [Верхаводка:] Табе хоць трохі трэба рухацца, а то заплывеш. І так на табе лопаецца ўсё, а тады зусім, як тая бочка будзеш. Губарэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зо́рны в разн. знач. звёздный;
~ная астрано́мія — звёздная астроно́мия;
~ная ноч — звёздная ночь;
○ з. прабе́г (заплы́ў) — спорт. звёздный пробе́г (заплы́в);
з. год — звёздный год;
з. до́ждж — звёздный дождь;
◊ ~ная часі́на — звёздный час
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пук 1, ‑а, м.
1. Звязка, ахапак якіх‑н. аднародных прадметаў. Андрэй і Іван граблямі скручвалі радкі вылежалага лёну, рабілі з іх вялізныя пукі, а Алена круціла доўгія перавяслы і звязвала тыя пукі. Чарнышэвіч. [Валька] агледзела ўсё і ўбачыла на стале велізарны пук кветак у белым бліскучым гладышы. Мікуліч. // Пасма (валасоў, поўсці і пад.). Яна была вельмі прыгожая, гэтая дзяўчына. З-пад пілоткі выбіваўся пук залацістых [валасоў]. Асіпенка.
2. Сукупнасць чаго‑н., што разыходзіцца, пачынаецца з аднаго месца, адной кропкі. Шчаняты спалі ў цесным клубку на падлозе, у пуку сонечнага прамення з акна. Чорны. Зрабіўшы разварот на пожні, Змітрок выраўняў машыну і ўключыў фары — два пукі святла прабілі цемру перад трактарам. Хадкевіч. [Правады] збягаліся ў адзін пук і хаваліся ў круглай адтуліне. Шыцік.
3. Разм. Сцябло зялёнай цыбулі з суквеццем наверсе. Цыбуля пайшла ў пукі.
пук 2, ‑а, м.
Разм. Самая высокая, аддаленая частка, кропка чаго‑н. І тут на горцы, на самым пуку, дзе яна [жанчына] была з гадзіну назад, узнялася раптам вялікая хмара пылу. Місько. Месяц заплыў яшчэ вышэй і як бы на хвіліну прыпыніўся, застыў у самым пуку неба. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уплы́ть сов.
1. паплы́сці, паплы́ць; (выплыть) вы́плысці, вы́плыць; (отплыть) адплы́сці, адплы́ць; (сплыть) сплы́сці, сплыць, мног. пасплыва́ць; (заплыть) заплы́сці, заплы́ць;
парохо́д уплы́л ра́но у́тром парахо́д адплы́ў ра́ніцай;
плове́ц уплы́л в мо́ре плыве́ц паплы́ў (заплы́ў) у мо́ра;
2. перен. (пройти, миновать), разг. прайсці́, міну́ць; сплы́сці, сплыць, мног. пасплыва́ць;
нема́ло вре́мени уплы́ло с тех пор няма́ла ча́су прайшло́ (міну́ла) з той пары́;
3. перен. (исчезнуть, израсходоваться), разг. сплы́сці, сплыць, зні́кнуць;
де́ньги уплы́ли в один день гро́шы сплылі́ за адзі́н дзень.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
heat1 [hi:t] n.
1. гарачыня́; спёка, спяко́та;
summer heat ле́тняя спёка;
heat haze ма́рыва, мро́іва
2. гара́чка, павы́шаная тэмперату́ра;
fever heat гара́чка; ліхама́нка;
blood heat нарма́льная тэмперату́ра це́ла
3. тэмперату́ра (звыч. высокая); цяпло́, цеплыня́ (у памяшканні, машыне і да т.п.);
What is the heat of the water today? Якая сёння тэмпература вады?;
Today is 35 degrees of heat. Сёння 35 градусаў цяпла;
moderate heat уме́ранае цяпло́;
Cook in the heat of the oven at 200°. Гатуйце ў духоўцы пры тэмпературы 200°.
4. ацяпле́нне
5. запа́л, імпэ́т, заўзя́тасць; гара́чнасць;
heat of youth юна́цкі запа́л;
do smth. in the heat of the moment зрабі́ць што-н. з гара́чкі/пагарачы́ўшыся
6. на́ціск; прыму́с;
put the heat on smb. наці́снуць на каго́-н., прыпе́рці каго́-н. да сцяны́
7. sport ра́ўнд (бокс); гіт; забе́г, зае́зд або́ заплы́ў на пэ́ўную дыста́нцыю;
a final heat фіна́льны забе́г;
a dead heat адначасо́вы фі́ніш
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)