ГУСЬ БЕЛАЛО́БАЯ

(Anser albifrons),

птушка сям. качыных атр. гусепадобных. Жыве ў сырых тундрах і лесатундрах Еўразіі, Паўн. Амерыкі, на астравах Паўн. Ледавітага ак. На Беларусі нешматлікі від, трапляецца на веснавым (крас.) і асеннім (кастр.—ліст.) пралётах.

Даўж. цела 66—76 см, маса 2—3,2 кг. Апярэнне зверху буравата-шэрае, знізу святлейшае, на бруху чорныя папярочныя плямы. На лбе вакол дзюбы белая пляма (адсюль назва). Дзюба аранжава-жоўтая, ногі светла-аранжавыя. Добра ходзіць і плавае, пры небяспецы нырае, хутка бегае. Гняздо будуе на сухім месцы — узгорку, высокім беразе ракі. Нясе 4—6 яец. Корміцца маладымі раслінамі (злакі, асокі і інш.). На зіму адлятае на Пд. Аб’ект палявання.

т. 5, с. 547

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

паламедэ́я

‘гусь’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. паламедэ́я паламедэ́і
Р. паламедэ́і паламедэ́й
Д. паламедэ́і паламедэ́ям
В. паламедэ́ю паламедэ́й
Т. паламедэ́яй
паламедэ́яю		 паламедэ́ямі
М. паламедэ́і паламедэ́ях

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

халмаго́рка, -і, ДМ -го́рцы, мн. -і, -рак, ж. (разм.).

Карова або гусь халмагорскай пароды, выведзеныя ў Халмагорах.

|| прым. халмаго́рскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гу́ска, ‑і, ДМ ‑сцы; Р мн. ‑сак; ж.

1. Памянш.-ласк. да гусь.

2. Тое, што і гусь (у 2 знач.). Для гусак-нясушак нядаўна зрабілі спецыяльныя гнёзды. Карпюк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дабёр: д. бабёр! ирон. хоро́ш гусь!

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гусы́ня гу́ска, -кі ж., гусь, род. гусі́ ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ле́бедзь, -я, мн. -і, -яў, м.

Вялікая вадаплаўная птушка сямейства качыных з доўгай выгнутай шыяй.

Чорны л.

Л. ляціць к снегу, а гусь — к дажджу (прыказка).

◊

Лебядзіная песня — апошняе праяўленне таленту.

|| прым. лебядзі́ны, -ая, -ае.

Л. пух.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

норови́ть несов., разг.

1. (настойчиво стремиться) намага́цца; імкну́цца; (стараться) стара́цца;

гусь норови́т ущипну́ть гусь намага́ецца (імкне́цца, стара́ецца) ушчыкну́ць;

2. (целить, метить) ме́рыцца; (лезть) ле́зці.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гу́санька, ‑і, ДМ ‑ньцы; Р мн. ‑нек; ж.

Разм. і нар.-паэт. Памянш.-ласк. да гусь. Ой ляцелі гусанькі цераз сад. З нар. песні.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ску́бены, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад скубці (у 2, 3 знач.).

2. у знач. прым. Пазбаўлены пер’я, поўсці і пад. Скубеная гусь. Скубены трус.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)