Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Стра́гнуць ‘вязнуць, гразнуць, грузнуць’ (Сл. ПЗБ, Скарбы), стря́гнути ‘грузнуць’ (кам., Жыв. НС). Укр.стря́гнути ‘вязнуць, грузнуць’, стра́гнути ‘заблытвацца ў сетцы або ў невадзе (пра рыбу)’, польск.zastrzęgać ‘захрасаць, вязнуць’, zastrąc, zastrzągł ‘тс’, якія Брукнер (522), ЕСУМ (5, 455) аб’ядноўваюць з усходнеславянскімі: застра́ць, застрэ́ць, рус.застря́ть, застря́нуть, бел.укр.встря́ти, застря́нути, супраць чаго Фасмер (2, 82). Формы з ‑г‑, магчыма, звязаны з літ.stringù, strìgti ‘захраснуць, завязнуць’, лат.strẽgu, strigt ‘патануць (у чым-небудзь)’, straignis ‘багна, твань’; гл. Траўтман, 290; Мюленбах-Эндзелін, 3, 1089; Міклашыч, 325; ЕСУМ, 5, 455 (рэканструюецца прасл.дыял.*stręgati ‘грузнуць’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
brnąć
незак.
1. брысці (па вадзе, пяску і да т.п.);
2.перан.гразнуць; патанаць;
brnąć w długi — патанаць у даўгах
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Гразь ’гразь’ (БРС, Шат., Касп.). Рус.грязь, укр.грязь, ст.-рус.грѧзь, чэш.hřez, серб.-харв.гре̑з, славен.grêz. Прасл.*gręzь суадносіцца з дзеясловамі *gręznǫti, *gręziti (бел.гра́знуць, рус.гря́знуть, чэш.hřeznouti, серб.-харв.гре̏знути і г. д.). У аснове ляжыць *gręz‑, якое параўноўваюць з літ.grīmsti ’тануць’. Гл. Трубачоў, Эт. сл., 7, 125–126; Фасмер, 1, 467–468. Аблаўтны варыянт — *grǫz‑ (напр., *grǫznǫti, *grǫzъ): параўн. бел.гру́знуць, груз, рус.гру́знуть, груз, укр.гру́знути, груз (апошняе азначае ’балота’). Гл. Фасмер, там жа; Трубачоў, там жа, 151. Адносна ўкр. (resp. бел.) грязь не пераконвае Слаўскі, 1, 361–362.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рым ’дрыгва, топкае месца’ (Ян.), укр.дыял.рим ’яма з вадой’, ’лог, заліты вадой’, ’глыбокі роў’. Няяснае слова. Можна меркаваць роднасць да польск.ryma ’насмарк’, чэш.rýma ’насмарк’, славац.réma ’насмарк’, ст.-слав.рема ’выцяканне’, роума, рюма ’сцяканне’, ст.-ням.reuma ’насмарк’, фр.rhume ’прастуда, катар’, лац.rheuma, reuma ’выцяканне’, нова-грэч.ῥεῦμα ’насмарк’, літ.rymà ’насмарк’. Польская і чэшская лексемы лічацца запазычаннямі з франц.rhume, якое з грэч.ῥεῦμα (Мацэнаўэр, 301; Махэк₂, 527). Але гэта няпэўна. Здзіўляе падабенства з рус.ры́мбаць, ры́нда́ть ’гразнуць у балоце’, ’правальвацца нагамі ў балота, праз лёд або снег’, ры́ндало ’балота’, якое з доляй верагоднасці лічаць запазычаннем з фін.rämpiä ’ісці праз балота, снег’, ’рухацца наперад з цяжкасцю’ (Фасмер, 3, 528). Параўнай ры́маць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
тру́бка, ‑і, ДМ ‑бцы; Рмн. ‑бак; ж.
1.Памянш.да труба (у 1 знач.); труба невялікага сячэння. Медная трубка. Гумавая трубка. □ Механік Білі меў за звычай маўчаць і .. марудна калупаўся ля матора,.. каля жылаватых вузлоў бензінавых трубак.Лынькоў.
2. Назва розных прыбораў і прыстасаванняў, звычайна цыліндрычнай формы. Рэнтгенаўская трубка.// Назва розных органаў жывога арганізма ў выглядзе трубы невялікага сячэння. Дыхальная трубка.
3. Частка тэлефоннага апарата, якая служыць непасрэдна для слухання і гаварэння. Тэлефонны званок перапыніў яго. Васількоў, пакутліва скрывіўшы хударлявы жоўты твар, зняў трубку.Асіпенка.Глухнуць нават трубкі тэлефона. Заразіў футбол усіх, як грып.Макаль.
4. Скрутак якога‑н. матэрыялу, якому нададзена цыліндрычная форма. Трубка тканіны расла з кожным днём.Бядуля.Трубка палатна зачапілася канцом за сучок вішні.Жычка.
5.Разм. Тое, што і калодка (у 4 знач.). Дарога раскісла, калёсы гразнуць па трубкі...Васілевіч.Патрэскаліся трубкі, і вось-вось, здаецца, выпадуць спіцы, распадзецца кола.Галавач.
•••
Дыстанцыйная трубка — механізм, прызначаны для ўзрыву снарада ў зададзеным пункце траекторыі.
Трымаць вуха трубкайгл. трымаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)