перапра́жваць несов. (горох, семечки и т.п.) пережа́ривать; (орехи и т.п. — ещё) перека́ливать, перекаля́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прапрэ́гчы сов. (нек-рое время — горох, семечки и т.п.) прожа́рить; (орехи — ещё) прокали́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Казі́нец 1 ’скрыўленне ў каленях пярэдніх ног каня, прыроджанае або траўматычнае’ (ТСБМ; полац., КЭС; Сержп. Грам.), ’падагра’ (БРС; полац., Суднік, вусн. паведамл.) ’хвароба, калі калені не згінаюцца’ (гродз., Цыхун, вусн. паведамл.), ’дрыжанне ног (хвароба)’ (Байк. і Некр.), ’сутарга’ (Федар. Рук.), казініц ’хвароба ног, калі яны слабеюць’ (КЭС, лаг.). Укр. мірт. козинець ’хвароба калень пярэдніх ног каня’, рус. скап., раз., калуж., кемер. козинец ’крывізна, скрыўленне пярэдніх ног у коней, калі нага нагадвае казіную’ зафіксавана і Далем, але без геаграфіі. Усх.-слав. інавацыя. Матывацыя празрыстая (гл. дэфініцыі). Па словаўтварэнню гэта семантычны кандэнсат або адпрыметнікавы (ад асновы казін‑) дэрыват з суфіксам ‑ец, аб тыпах утварэння гл. Сцяцко, Афікс. наз., 100–102, дзе і літ-ра.

Казі́нец 2 ’казялец, Ranunculus acris’ (Мат. Гом.). Дакладных адпаведнікаў няма. Статус слова няясны, магчыма, рэгіянальны наватвор, а магчыма, і старое ўтварэнне, паралельнае да казелец (гл.), параўн. серб.-харв. kozinac ’Astragalus onobrychis’; нягледзячы на тое што бел. і серб.-харв. словы называюць розныя расліны, матывацыя, відаць, аднолькавая. Параўн. бел. гарох воўчы, гарох авечы, віхрава трава (для віду Astragalus glycyphyllus), укр. горох гадючий, горох кошачий (для віду A. onobrychis), горох вовчий, горох заячий, вовча ступа і інш. для віду А. glycyphyllus. Словаўтварэнне, як у выпадку з казінец 1; з прыведзеных намі сінонімаў можна бачыць тут семантычны кандэнсат. Аб матывацыі (сувязь з назвай жывёлы) гл. казелец.

Казі́нец 3 ’трава сівец, Nardus stricta’ (карэліц., Жыв. сл.), казіняц ’тс’ (пух., Сл. паўн.-зах.). Сувязь з назвай жывёлы відавочная, параўн. каза ’Nardus stricta’ (ТСБМ). Аб словаўтварэнні гл. казінец 1.

Казі́нец 4 ’неўрадлівая, забалочаная сенажаць, дзе расце вельмі жорсткая дзікая трава’ (Прышч. дыс.). Відаць, да папярэдняга слова.

*Казі́нец 5, козінец ’грыб пеўнік стракаты’ (лельч., Жыв. сл.). Матывацыя зразумелая з ілюстрацыі: «Коза чорная зверху, рэпатая, а пудо дном, як мох, то козья шэрсць» (Жыв. сл., 211). Аб словаўтв. параўн. казінец 2.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

перапрэ́гчы I сов. перепря́чь

перапрэ́гчы II сов. (горох, семечки и т.п.) пережа́рить; (орехи и т.п. — ещё) перекали́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Invenit interdum caeca columba pisum

І сляпы голуб іншы раз знаходзіць гарох.

И слепой голубь иногда находит горох.

Гл.: Asinus in...

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

латашы́ць несов., разг.

1. рвать, обрыва́ть (жадно, не разбирая, портя);

л. гаро́х — рвать горо́х;

2. уничтожа́ть (пожирая, вытаптывая);

3. бить, колоти́ть, разбива́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

набу́хнуць сов. набу́хнуть, разбу́хнуть;

гаро́х у вадзе́ ско́ра набу́х — горо́х в воде́ бы́стро набу́х (разбу́х);

пупы́шкі на дрэ́вах ~лі — по́чки на дере́вьях набу́хли (разбу́хли)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Esse quam niger es, sic dixit caccabus ollae

Глядзі, які ты чорны, ‒ так сказаў кацялок гаршку.

Смотри, какой ты чёрный, так сказал котелок горшку.

бел. Пасмяяўся чыгун з катла, а абодва чорныя. Лазня лазню ганіць, а абедзве ў гразі стаяць.

рус. Горшок над котлом смеётся, а оба черны. Не смейся, хрен, не слаще редьки. Не смейся, горох, над нами: сам будешь под ногами. Не смейся, горох, не лучше бобов: размокнешь, надуешься ‒ лопнешь. Не смейся, квас, не лучше нас.

фр. La pelle se moque du fourgon (Лопата смеётся над кочергой).

англ. The kettle called the pot black (Чайник горшок чёрным назвал).

нем. Ein Esel schilt den anderen Langohr (Один осёл обзывает другого длинноухим). Der Topf lacht über den Kessel (Горшок смеётся над котелком).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

разбу́хнуць сов., прям., перен. разбу́хнуть;

гаро́х у вадзе́ ~х — горо́х в воде́ разбу́х;

кні́га ~хла за кошт цыта́т — кни́га разбу́хла за счёт цита́т;

упраўле́нчы апара́т ~х — управле́нческий аппара́т разбу́х

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Surdo canere

Спяваць глухому.

Петь глухому.

бел. Глухому песню спяваць. Што глухому музыка. Глухому і варона салавей.

рус. Глухому песен не пой ‒ не услышит. Дурака учить, что мёртвого лечить. Как об стену горох.

фр. Autant parler à un sourd (Что с глухим разговаривать).

англ. No use pumping a dry well (Незачем выкачивать пустой колодец).

нем. Wasser in den Brunnen tragen (Носить воду в колодец).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)