ба́ба

‘жанчына’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. ба́ба ба́бы
Р. ба́бы ба́б
Д. ба́бе ба́бам
В. ба́бу ба́б
Т. ба́бай
ба́баю		 ба́бамі
М. ба́бе ба́бах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ба́ба

‘прылада’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. ба́ба ба́бы
Р. ба́бы ба́б
Д. ба́бе ба́бам
В. ба́бу ба́бы
Т. ба́бай
ба́баю		 ба́бамі
М. ба́бе ба́бах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

Баба́хаць, баба́х! Утварэнні, вядомыя ў многіх слав. мовах. Параўн. рус. баба́х, баба́хать, укр. баба́х, баба́хати, польск. babach. Гукапераймальнае ўтварэнне з рэдуплікацыяй (параўн. бах!, бахаць). Гл. Шанскі, 1, Б, 5.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бой-ба́ба

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. бой-ба́ба бой-ба́бы
Р. бой-ба́бы бой-ба́б
Д. бой-ба́бе бой-ба́бам
В. бой-ба́бу бой-ба́б
Т. бой-ба́бай
бой-ба́баю		 бой-ба́бамі
М. бой-ба́бе бой-ба́бах

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

анаматапе́я

(гр. onomatopoiia = словатворчасць)

словаўтварэнне шляхам гукапераймання (напр. «бабах», «бабахаць»).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

paff

I

int баба́х!, бац!; ~!

ging der Schuss los — баба́х! ля́снуў стрэл

II

ich war ganz ~ — разм. я быў ура́жаны

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

бах, выкл.

1. Ужываецца як гукаперайманне для абазначэння моцнага адрывістага гуку, выстралу. «Бах! Бабах!» Гэта ўжо стралялі з вінтовак. Хомчанка.

2. у знач. вык. Разм. Адпавядае дзеясловам бахнуць — бахнуцца і бахаць — бахацца. Адзін прыйшоў з ружжом ды — бах! а другі колікам — і капец таму ваўку. З нар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Бабу́хнуць, бабу́х! (Шат., Бяльк.). Гукапераймальнае, як і бабах!, бах!, укр. бабу́х! і г. д. (з тыповым паўтарэннем элементаў выгуку). Аднак праславянскім з’яўляецца толькі другі элемент слова ‑бух, які маецца амаль ва ўсіх слав. мовах як самастойная адзінка (гл. бух!).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

катэхі́ны

(ад катэху)

біялагічна актыўныя рэчывы расліннага паходжання, якія змяшчаюцца пераважна ў чаі, вінаградзе, бабах какавы і рэгулююць пранікальнасць крывяносных капіляраў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Ба́хаць 1, бах! ’бахаць, падаць і г. д.’, рус. ба́хать, ба́хнуть, бах, укр. бах, ба́хати, ба́хкати, польск. bachnąć, славац. bach, báchať і г. д. Гукапераймальнага паходжання, параўн. баба́х, бух. Гл. Шанскі, 1, Б, 59.

Ба́хаць 2 (дзіцячая лексіка) ’спаць’ (Бяльк., Янк. III), бах ’тс’ (Янк. III: Хадзі́, до́чачка, у люлю бах; хадзі́, до́нька, ба́хаць, ляж бах). Звязана з ба́хаць 1 (гл.). Першапачатковае значэнне: ’падаць (бахаць) у ложак, калыску’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)