Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
чарні́ла, -а, н.
Водны раствор якога-н. каляровага рэчыва, прызначанага для пісання.
Пісаць чарнілам.
Чорнае ч.
○
Сімпатычнае чарніла — бясколерная або слаба афарбаваная вадкасць, якая выкарыстоўваецца ў тайнай перапісцы.
|| прым.чарні́льны, -ая, -ае.
Ч. прыбор.
Чарнільная пляма.
○
Чарнільны арэшак — арэхападобная чорная нарасць на лісці дуба і некаторых іншых дрэў, якая раней служыла для вырабу чарніла.
◊
Чарнільная душа (уст., неадабр.) — пра канцылярскага чыноўніка-фармаліста.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чарні́льны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да чарніла. На жоўтым століку выразна віднелася чарнільная пляма, вельмі падобная на след дзіцячай далонькі.Лынькоў.Некаторыя з .. [выразаў] тут жа тлумачыліся, развіваліся на палях газеты дробнымі чарнільнымі надпісамі.Шамякін.// Прызначаны для чарніла. Чарнільны парашок. Чарнільны прыбор.// Такі, як у чарніла (пра колер). Змяркалася. Цемень змагалася з віднатою — неба налівалася сінім чарнільным колерам.Капыловіч.// Чорны, цёмны. Хвалі ішлі адна за адной, і процілеглы бераг губляўся ў чарнільнай навальнічнай цемры.Караткевіч./увобразнымужыв.Ды затапіла неба чырвань, Пабеглі цені па вадзе, І ноч ад нас чарнільнай шырмай Адгарадзіла светлы дзень.Сербантовіч.
•••
Чарнільны арэшакгл.арэшак.
Чарнільная душагл. душа.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чарні́льны черни́льный;
~ная пля́ма — черни́льное пятно́;
○ ч. мяшо́к — зоол. черни́льный мешо́к;
ч. арэ́шак — черни́льный оре́шек;
◊ ~ная душа́ — черни́льная душа́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пірага́лавы
(ад піра- + лац. galla = чарнільны арэшак);
п-ая кіслата — тое, што і пірагалол.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
нуцэ́лус
(ад лац. nucella = арэшак)
цэнтральная частка насеннага пачатка голанасенных і пакрытанасенных раслін, з якой развіваецца зародкавы мяшок.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
галафлаві́н
(ад лац. galla = чарнільны арэшак + flavus = жоўты)
пратраўны фарбавальнік, які выкарыстоўваецца для фарбавання шарсцяных тканін у жоўты колер.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
га́лы
(лац. galla = чарнільны арэшак)
паталагічныя новаўтварэнні на органах раслін, якія ўзнікаюць у выніку пашкоджання расліны бактэрыямі, грыбамі, насякомымі, кляшчамі, чарвякамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Галя́с ’чарнільны арэшак’ (Нас.). Гэта слова засведчана ўжо ў ст.-бел. помніках з XVII ст. у напісанні кгалясъ, галясъ (Булыка, Запазыч.). Запазычанне з польск.galas ’тс’. Гл. Слаўскі, 1, 251; Булыка, Запазыч., 117. З польск. запазычана таксама ст.-укр.голясъ ’тс’ (Слаўскі, там жа). Польск. слова ўзята з лац.galla (Слаўскі, там жа; Брукнер, 132, прыводзіць яшчэ і лац.gallast gallacium).