Verbum

дзе́йнічаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. Рабіць што-н., займацца чым-н.

Д. рашуча.

2. чым. Кіраваць, валодаць чым-н.

Спартсмен удала дзейнічаў ракеткай.

Пасля ранення нага не дзейнічае.

3. на каго-што і без дап. Рабіць уплыў, уздзеянне, выклікаць якую-н. рэакцыю ў адказ.

Лякарства на яго станоўча дзейнічае.

Сонца згубна дзейнічае на жэньшэнь.

4. Быць спраўным (пра апараты, механізмы).

Механізм дзейнічае безадказна.

5. Мець сілу, абавязваць рабіць пэўным чынам.

Тут дзейнічаў даўні звычай.

◊

Дзейнічаць на нервы каму (разм.) — раздражняць каго-н.

|| зак. падзе́йнічаць, -аю, -аеш, -ае (да 3 і 5 знач.).

дзе́йны, -ая, -ае.

Актыўны, жвавы, энергічны.

Дзейная натура.

дзе́йсны, -ая, -ае.

Здольны ўздзейнічаць, эфектыўны.

Д. сродак.

Дзейсныя меры.

|| наз. дзе́йснасць, -і, ж.

дзекабры́ст, -а, М -сце, мн. -ы, -аў, м. (гіст.).

Удзельнік рускага дваранскага рэвалюцыйнага руху супраць царскай улады і прыгоннага права, які выліўся ўзброеным паўстаннем 14 снежня 1825 г.

|| прым. дзекабры́сцкі, -ая, -ае.

дзекабры́стка, -і, ДМ -стцы, мн. -і, -так, ж.

Жонка дзекабрыста.

дзе́канне, -я, н.

1. гл. дзекаць.

2. Уласцівае беларускай мове пазіцыйнае чаргаванне цвёрдага зубнога д з мяккай афрыкатай дз: горад — у горадзе, іду — ідзі.

дзе́каць, -аю, -аеш, -ае; незак.

Вымаўляць афрыкату дз на месцы мяккага д.

|| наз. дзе́канне, -я, н.

дзелаві́ты, -ая, -ае.

Энергічны, умелы, прадпрымальны ў рабоце.

Д. малады інжынер.

|| наз. дзелаві́тасць, -і, ж.

дзелавы́, -а́я, -о́е.

1. Які адносіцца да грамадскай, службовай дзейнасці.

Дзелавая размова.

Дзелавыя сувязі.

Дзелавое пісьмо.

2. Які ведае справу, умела кіруе і клапоціцца аб рабоце.

Дзелавыя людзі.

Д. кіраўнік.

3. Прыдатны для апрацоўкі ў якасці матэрыялу (спец.).

Дзелавая драўніна.

4. Звязаны са справаводствам.

Д. стыль.

дзе́ліва, -а, мн. -ы, -аў, н.

Лік або велічыня, якія падвяргаюцца дзяленню, дзялімае.