Verbum

Гмах ’вялікі будынак’ (БРС). Слова гэта было ўжо ў ст.-бел. мове. Параўн. кгмахъ, гмахъ, дмахъ (з XVI ст.) ’будынак, пакой’ (гл. Булыка, Запазыч.). Крыніцай слова з’яўляецца польск. gmach ’вялікі будынак’, таксама ’кватэра’ (а гэта з ням., дакладней, с.-в.-ням. gemach). Гл. Слаўскі, 1, 297.

Грунт ₁ ’грунт’ (БРС). Ст.-бел. кгрунтъ, грунтъ ’грунт, зямля, аснова, зямельная ўласнасць’ (Булыка, Запазыч., 152). Рус. грунт, укр. грунт. Запазычанне з польск. grunt ’тс’ < ням. Grund. Гл. Фасмер, 1, 464; Шанскі, 1, Г, 184.

Грунт ₂ ’галоўна, важна’ (Сцяц.). Запазычанне з польск. grunt ’тс’ (< ням.).

Дзірва́н ’неапрацаванае, зарослае травой поле’ (БРС, Сцяшк.). Старое запазычанне з літ. мовы. Параўн. літ. dirvónas (да dirvà; аб этымалогіі літ. слоў гл. Фрэнкель, 1, 97). Ужо ў ст.-бел. мове сустракаюцца формы дирванъ, дырванъ у значэнні ’аблога’ (формы гэтыя вядомы з XVI ст., гл. Булыка, Запазыч., 96).

Драгу́н ’драгун’ (БРС). Рус. драгу́н, укр. драгу́н. Першакрыніца — франц. dragon (< лац.). Гл. Фасмер, 1, 533–534; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 181. У ст.-бел. мове слова (дракгунъ) вядома з XVII ст. і запазычана непасрэдна з польск. dragun < франц. Гл. Булыка, Запазыч., 101. Параўн. яшчэ Клюге, 140.

Дурэ́ць ’дурэць’. Рус. дуре́ть, укр. дурі́ти ’тс’, польск. durzeć ’упадаць у задуменнасць і да т. п.’, чэш. duřeti ’быць у збянтэжанасці, глядзець азадачана’, славен. duréti ’тупа, бяздумна глядзець’ (гл. Трубачоў, Эт. сл., 5, 160–161, але без бел. матэрыялу). Прасл. *durěti звязана з прасл. *dur‑ (гл. дурны́).

Дэграда́цыя ’дэградацыя’ (БРС). Рус. деграда́ция, укр. деграда́ція. У сучасным значэнні слова ўжываецца з XX ст. Раней яно азначала ’паніжэнне ў пасадзе’ (параўн. ст.-бел. декградовати; гл. Булыка, Запазыч.: < польск. degradować < франц. dégrader). Непасрэднай крыніцай з’яўляецца польск. degradacja < лац. degradatio. Падрабязна Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 42–43.

Кабаніна ’мяса кабана’ (ТСБМ), ’мяса маладога дзіка, увогуле мяса дзіка’ (Др.-Падб.), ’посная свініна’ (Янк. 2), ’свініна’ (Нар. словатв., Жыв. сл., Янк. 3.), кабанінка (Янк. 2, Янк. 3.). Рус. кабанина ’мяса дзіка’. Не выключана, што бел. і рус. — незалежныя ўтварэнні: ад кабан ₁ (гл.) і суф. ‑іна.

Казяні́цца ’акаціцца (пра казу)’ (Мат. Гом.). Рус. зах.-бран. козениться. Рэгіянальны наватвор: другасны дзеяслоў ад казянё, казяня ’казляня’, параўн. рус. козеня (зах., паўдн., зах.-бран., наўг., кур., Даль), укр. козеня, бел. (цэнтр. і ўсх.) казяня. Мадэль утварэння вельмі старажытная. Рус. калін. козленить, цвяр., зах.-бран. козиться.

Падбухто́рыць ’падгаварыць каго-н. да якога-н. дзеяння’ (ТСБМ, Шат., Сл. ПЗБ). Гл. бухторыць (пад бухцець). Цікавае змяненне семантыкі вытворнага дзеяслова. Зыходнае бел. бухторыць азначае ’праз меру ліць вадкасць; звыш меры ліць і пад.’ Значэнне ж польск. buchtorzyć ’дурыць, баламуціць’ наводзіць на думку аб магчымым семантычным запазычанні.

*Паспалі́ты, ст.-бел. посполитый, посполный ’агульны, просты’ (XIV ст.) поспольство, посполство, посполитство ’плебс, просты люд’, посполитоватися ’знацца, вадзіцца’, посполито, посполите і інш. таго ж кораня запазычаны са ст.-польск. pospolito, pospolicie, pospolitować się, pospólstwo, pospelny, pospolity (Жураўскі, SOr, 10 (1), 1961, 40; Булыка, Лекс. запазыч., 38).