Туро́сы ‘непраўдападобныя апавяданні’ (Растарг., 41). Параўн. укр. туроса́ ‘шум? размовы? слух?’ (Грынч.). Гл. турусы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гул, ‑у, м.
Працяжны аддалены шум, грукат. Самалёты зніклі, паступова суцішыўся іх гул. Мележ. Вечар звінеў ад цыкад. У гарах стаяў няясны гул, нібы недзе далёка рушыліся абвалы. Каваль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзе́даўшчына, ‑ы, ж.
Разм.
1. Спадчына пасля дзеда (пераважна зямельная).
2. Дзедаўскі, старадаўні спосаб, звычай. — А шум ужо даўно па раёне ідзе: пятроўцы назад пайшлі, на дзедаўшчыну павярнулі! Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пракро́чыць, ‑крочу, ‑крочыш, ‑крочыць; зак.
1. Прайсці крокам. — І толькі выйшла я на шашу і зялёнай абочынай пракрочыла наперад, як чую ззаду шум матора. Кавалёў.
2. Крочыць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шо́лам, ‑у, м.
Абл. Шум, крык. Гарадскі шолам, які спаткаў.. [Рыгора] на вакзале і праводзіў да Петрусёвай кватэры, змаўкаў. Гартны. Раптам — з-за ўзгорка пачуўся незвычайны шолам, бабскі гвалт. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Варахава́ты ’непрасохлы’ (КТС); ’варахаватае сена’. Магчыма, перанос значэння ’сена непрасохлае < сена, якое трэба варушыць’. Тады варахаваты да прасл. *vorxъ‑, *vьrxъ‑ (Фасмер, 1, 355; Брукнер, 601, дзе падаюцца бел. во́рох ’шум’, поворохаць ’разбураць’, воро́х ’трэск’). Параўн. варо́хаць ’варочаць з шорахам, рабіць шорах’, ворах ’шорах, шум; пераварот, нарушэнне парадку’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прорва́ться
1. прарва́цца, мног. папрарыва́цца, прадра́цца, прадзе́рціся, мног. папрадзіра́цца;
руба́шка прорвала́сь кашу́ля прадра́лася (прадзе́рлася);
2. в др. знач. прарва́цца;
нары́в прорва́лся нары́ў прарва́ўся;
прорва́ться из вра́жеского окруже́ния воен. прарва́цца з варо́жага акружэ́ння;
го́лос его́ прорва́лся сквозь шум ве́тра го́лас яго́ прарва́ўся праз шум ве́тру.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Kladderadátsch
m -(e)s, -e
1) гру́кат, шум
2) крах, права́л
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ша́рпаць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).
1. Утвараць сухі шум, дакранаючыся да чаго-н. ці ад дотыку чаго-н., шуршэць.
Галіны дрэва шарпалі па даху.
Пад нагамі шарпае ржышча.
2. што. З шумам кратаць, драпаць што-н.
Звер шарпаў гальку.
3. што. Драць.
Ш. адзенне.
|| зак. паша́рпаць, -аю, -аеш, -ае; -аны.
|| наз. ша́рпанне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
гурча́ць, ‑чыць; незак.
Ствараць раўнамерныя, прыглушаным гукі (пра шум матораў, вады і пад.). Рухавік гурчыць роўна, аднатонна і яшчэ больш наганяе сум. Кулакоўскі. Песня звонка гучыць, І гурчаць цягачы. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)