стэаты́т

(ад гр. stear, -atos = тлушч)

1) тлусты на выгляд мінерал, які складаецца з тальку;

2) штучны ізаляцыйны матэрыял, які атрымліваюць у выніку апрацоўкі тальку.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Такве́ле ’столькі’ (гродз., ЛА, 5), такве́ля ’тс’ (карэліц., навагр., капыл., Жыв. сл., Скарбы, Сцяшк., Жд. 2, Сл. Брэс.; нясвіж., Жд. 2; стаўб., Нар. сл.), ’столькі (многа), так шмат’ (Сцяц. Сл.), ’ледзьве’ (клец., Жд. 1), такве́ля таго ’хай сабе’ (Марц.), такве́ля бяды́ ’такой бяды’ (узд., Мілк.). Штучны паланізм, утвораны на мясцовай глебе з так і веле (гл.) або на глебе “пальшчызны крэсовай” спалучэннем польск. tak і wiele з развіццём семантыкі: ’гэтак многа’ → ’столькі’. Параўн. такеля, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

АСТА́Т

(лац. Astatium),

At, радыеактыўны хім. элемент VII групы перыяд. сістэмы, ат. н. 85, адносіцца да галагенаў. Найб. устойлівы штучны ізатоп 210At (перыяд паўраспаду 8,3 гадз). Упершыню атрыманы ў 1940 (ізатоп 211At). У паверхневым пласце зямной кары таўшчынёй 1,6 км знаходзіцца каля 70 мг At. Па адных хім. уласцівасцях падобны да неметалу ёду, па другіх — да металаў палонію і вісмуту. Атрымліваюць апрамяненнем вісмуту і торыю α-часціцамі высокіх энергій.

т. 2, с. 45

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

подде́льный (подделанный) падро́блены; (фальшивый) фальшы́вы; (ненастоящий) несапра́ўдны; (фальсифицированный) фальсіфікава́ны; (искусственный) шту́чны; (притворный) прытво́рны, няшчы́ры;

подде́льные докуме́нты падро́бленыя (фальшы́выя, несапра́ўдныя) дакуме́нты;

подде́льная ко́жа шту́чная ску́ра;

подде́льная коса́ фальшы́вая каса́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

інтэле́кт м. Intellékt m -(e)s, Verstánd m -(e)s, Dénkvermögen n -s;

чалаве́к высо́кага інтэле́кту Mensch von hóhem Intellékt; éine géistige Größe;

шту́чны інтэле́кт künstliche Intelligénz

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

або́рт м. мед.

1. (выкідыш) Abórt m -(e)s, -e, Féhlgeburt f -, -en;

2. (штучны) Schwángerschaftsabbruch m -s, -abbrüche, Ábtreibung f -, -en;

зрабі́ць або́рт ein Kind [die Léibesfrucht] ábtreiben*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

АМЕРЫ́ЦЫЙ

(лац. Americium),

Am, штучны радыеактыўны хім. элемент, ат. н. 95, адносіцца да актыноідаў. Стабільных ізатопаў не мае, штучна атрыманы 13, найб. устойлівы ​243Am (перыяд распаду 7370 г.).

Адкрыта ў 1944 амер. вучонымі пры апрамяненні ​239Pu нейтронамі. Серабрысты метал, шчыльн. 13,67·10​3 кг/м³, tпл = 1173 °C. Выкарыстоўваецца ў нейтронных крыніцах, дэфектаскапіі, для атрымання больш цяжкіх элементаў (напр., плутонію, кюрыю). Высокатаксічны. Пасля аварыі на Чарнобыльскай АЭС (1986) ёсць на забруджаных тэр. Беларусі.

т. 1, с. 315

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

спу́тник

1. в разн. знач. спадаро́жнік, -ка м.;

спу́тники Юпи́тера астр. спадаро́жнікі Юпі́тара;

иску́сственный спу́тник Земли́ шту́чны спадаро́жнік Зямлі́;

2. (пособие, справочник) дапамо́жнік, -ка м.;

«Спу́тник электроте́хника» «Дапамо́жнік электратэ́хніка»;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мёд м.

1. Hónig m -s;

со́тавы мёд Schéibenhonig m;

шту́чны мёд Kúnsthonig m;

сало́дкі як мёд hónigsüß;

2. (напой) Met m -(e)s, Hónigwein m -(e)s

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

форс, ‑у, м.

Разм. Самахвальства, франтаватасць, імкненне здзівіць навакольных (раскошай, манерамі і пад.); шык. Мікола Зязюльскі быў калісь багаты чалавек, задаваў форсу і прагульваў цэлыя сотні рублёў. Колас. Без лётчыцкай шапкі, з бялесымі драбнюткімі кудзеркамі, Сяргей нагадваў цыбатага хлапчука, які для форсу надзеў нечую форму і саромеецца гэтага. Хомчанка. // Фанабэрыя, пыха. Напускны, штучны форс яго зляцеў, як шалупінне. [Горык] нагадваў цяпер вінаватага школьніка і хацеў неяк загладзіць свой учынак. Сапрыка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)