ты́дзень, -дня м. неде́ля ж.;
на тым ты́дні — на той неде́ле;
○ рабо́чы т. — рабо́чая неде́ля;
◊ без го́да т. — бе́з году неде́ля;
сем пя́тніц на ты́дні — погов. семь пя́тниц на неде́ле;
з ты́дня на т. — с неде́ли на неде́лю
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
siódmy
siódm|y
сёмы;
na stronie ~ej — на сёмай старонцы;
jest (godzina) ~a — сем гадзін;
być w ~ym niebie — на неба ўзлезці; быць на сёмым небе; рай адамкнуўся
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
убі́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад убіць.
2. у знач. прым. Утаптаны, утрамбаваны да цвёрдасці. Убітая сцежка. □ За брамкай і брамай з чорных жалезных прутоў — залітая сонцам прастора, сем-восем крокаў па ўбітым жвіры. Брыль. Пад нагамі свістала і спявала ўбітая гладкая дарога. Чарнышэвіч. / у знач. наз. убі́тае, ‑ага, н. Конь, вывернуўшы з пяску на ўбітае, мінуў адразу Боганчыкавы калёсы, зачапіўся быў колам за заднюю вось, мінаючы Махорку, і цяпер пер .. у лагчыну. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жук 1 ’від насякомага’ (ТСБМ), мн. л. жукарэ (Сл. паўн.-зах.). Рус., укр. жук ’тс’, польск. zuk ’від насякомага, Geotrupes’, в.-луж. žuk ’від насякомага, Bruchus’, палаб. zauk ’від насякомага, Roßkewaar’. Параўн. чэш. žukati, славен. žučati ’гусці (пра насякомых)’. Ст.-рус. жукъ. Утворана з суф. ‑к ад гукапераймальнай асновы *žu‑ < *geu̯‑ (Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 298; Фасмер, 2, 64; Праабражэнскі, 1, 237; Ільінскі, AfslPh, 29, 1908, 496; Брукнер, 667). Аснову *geu̯‑, відаць, трэба суадносіць з дадзенай у Покарнага (1, 403) асновай gou‑ (гл. гук, гаварыць, гутарыць).
Жук 2 ’пранырлівы чалавек’ (ТСБМ). Рус., укр. жук ’тс’. Відаць усх.-слав. сем. перанос ад жук 1 па паводзінах.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адме́раць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Мераючы, аддзяліць або адзначыць пэўную колькасць чаго‑н. Адмераць тры літры малака. □ Участак, які адмерала Вера, запісалі на яе імя. Галавач. Сем разоў адмерай, адзін раз адрэж. Прыказка. // Разм. Прайсці, праехаць пэўную адлегласць. Толькі надвячоркам сябры прыйшлі ў Панямонь, адмераўшы дзесяткі лішніх вёрст, каб замесці свае сляды. Колас. // Разм. Лічачы, панесці каму‑н. пэўную колькасць удараў бізуном, шомпалам і пад. Дарэмна.. [Лявон] ляжаў пластом на зямлі і лічыў, колькі ўдараў адмерае яму гэты баязлівец Юзік. Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мі́нус, ‑а, м.
1. У матэматыцы — знак у выглядзе гарызантальнай рыскі ( − ) для абазначэння аднімання або лічбы, меншай за нуль; проціл. плюс.
2. нескл. Паміж дзвюма лічбамі абазначае, што другая лічба аднімаецца ад першай. Сем мінус тры раўняецца чатыром.
3. Адмоўная велічыня. Мінус на мінус дае плюс. // Гарызантальная рыска пры школьных адзнаках, якая паказвае зніжэнне адзнакі. Чатыры з мінусам.
4. перан. Разм. Недахоп, адмоўны бок. У адзін міг я ўзважыў усе мінусы і плюсы. Тут жа выявіў яшчэ адзін мінус: я быў ранены. Шамякін.
[Ад лац. minus — менш.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рамантава́цца 1, ‑туюся, ‑туешся, ‑туецца; незак.
1. Знаходзіцца ў рамонце. Прыбыткоўскаму штосьці не падабалася ў тым, што каля яго хаты бадай штодзень рамантуецца аўтобус. Чорны. // Разм. Займацца рамонтам свайго жылля, машыны, гаспадарчых прылад і пад. [Леаніда Пятроўна:] — А чаму б гэтае пытанне не абмеркаваць нам на агульным сходзе? Пагаварыць пра тое, што нашы трактарысты працуюць якіх шэсць-сем месяцаў, а ўвесь астатні час рамантуюцца альбо прастойваюць пад навесам? Паслядовіч.
2. Зал. да рамантаваць 1.
рамантава́цца 2, ‑туецца; незак.
Зал. да рамантаваць 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сыска́ць, сышчу, сышчаш, свішча; зак., каго-што.
1. Прымусіць заплаціць; патрабаваць, атрымаць з каго‑н. у прымусовым парадку. За свой прыезд у панскі двор Сыскаць з Данілы сорак злотых. Колас. [Сцепаніда:] — Не аддам! А пасаг сышчу праз суд! [Якаў:] — Скулу сышчаш, а не пасаг... Парызыкуй. Галавач. // Вярнуць сабе што‑н. пазычанае каму‑н. Сыскаць хамут і аброць.
2. Разм. Знайсці; адшукаць. Гануля і Яўхім па натуры былі маўклівыя і панурыя. Жартуючы, пра іх казалі: «Чорт сем пар лапц[ей] стаптаў, пакуль такую пару сыскаў». Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
najwyżej
1. найвышэй; вышэй за ўсё;
2. найбольш;
najwyżej siedem — самае большае сем;
jadać najwyżej raz albo dwa razy dziennie — есці не больш як адзін або два разы на дзень
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
síeben
I
vt
1) прасе́йваць
2) перан. прасе́йваць, фільтрава́ць, право́дзіць [рабі́ць] чы́стку
II
num сем, сямёра
◊ in ~ Spráchen schwéigen* — ≅ як вады́ ў рот набра́ць; маўча́ць як ры́ба
das Buch mit ~ Síegeln — кні́га за сям’ю́ пяча́ткамі
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)