Вабыска́ць ’абшукаць’ (КТС). Ад назоўніка вобыск, запазычанага з рускай мовы. Словаўтваральнай сувяззю з вобыск тлумачыцца і захаванне прыстаўнога в.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вабразі́цельны ’ганарлівы’ (Юрч., Яўс.). Ад *ваабразіцель, утворанага ад запазычанага з рускай мовы вообразить, воображать ’зазнавацца, ганарыцца’ або непасрэдна ад вообразить.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рамашо́к м. р. ’рамонак’ (маладз., Жд. 2). Перанос рода са звычайнага рамонак (гл.) на запазычанне з рускай, гл. папярэдняе слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
заква́ска, ‑і, ДМ ‑квасцы, ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. заквашваць — заквасіць.
2. Рэчыва, якое выклікае закісанне, браджэнне. Закваска на цеста.
3. перан. Разм. Асновы характару, закладзеныя ў чалавеку выхаваннем, асяроддзем і пад. Бацька працаваў урачом і быў, як я потым зразумеў, інтэлігент з вельмі моцнай закваскай таго «разначынца», які так характэрны для рускай рэчаіснасці. Адамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
служы́лы, ‑ая, ‑ае.
Гіст.
1. У Рускай дзяржаве 15–17 стст. — які знаходзіўся на службе (пераважна ваеннай). Служылыя людзі. □ Тут у [Тураве] асядалі майстры, рамеснікі, гандляры, ваенная знаць княства і розны служылы народ. «Маладосць».
2. У дарэвалюцыйнай Расіі — які атрымаў званне, чын не па спадчыне, а як узнагароду за дзяржаўную службу. Служылая арыстакратыя. □ Равінскія былі старадаўнім служылым дваранскім родам. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
штабс-капіта́н, ‑а, м.
Да рэвалюцыі ў рускай і некаторых іншаземных арміях афіцэрскі чын у пяхоце, артылерыі і інжынерных войсках, раптам вышэй паручыка і ніжэй капітана. // Асоба, якая мела такі чын. Кожнага, хто гаварыў з ім [Мікалаем], помніў усё жыццё: .. Здзіўляў гэтым апошняга адстаўнога штабс-капітана, пасяляючы ў ім пачуццё, падобнае на прымхлівы жах: «Праз дваццаць пяць год успомніў!» Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ю́нкер, ‑а, м.
1. У рускай арміі і ва флоце да палавіны 60‑х гг. 19 ст. — вальнапісаны радавога саставу або унтэр-афіцэр з дваран, які, праслужыўшы пэўны тэрмін і вытрымаўшы экзамен, мог стаць афіцэрам.
2. У царскай Расіі — выхаванец ваеннага вучылішча, якое рыхтавала афіцэраў.
3. Буйны землеўладальнік-дваранін у феадальнай Прусіі; буйны нямецкі памешчык увогуле.
[Ням. Junker.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Абітурыент (БРС). Запазычанне XX ст. праз рускую мову (Крукоўскі, Уплыў, 78) (у рускай мове з ням. Abiturient, Шанскі, 1, А, 14).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
А́рка (БРС). Позняе запазычанне з рускай (Крукоўскі, Уплыў, öd, дзе з італ. arco, якое працягвае лац. arcus (Шанскі, 1, А, 143).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ры́кша ’чалавек, які запрогшыся ў каляску, перавозіць седакоў і грузы’ (ТСБМ). З япон. (dzin) rikisia праз пасрэдніцтва рускай, параўн. рус. ри́кша ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)