адхіну́цца сов.
1. (о загнутом) отогну́ться, отверну́ться, отпахну́ться;
рог насто́льніка ~ну́ўся — у́гол ска́терти отогну́лся (отверну́лся);
2. (свернуть с дороги) посторони́ться;
~ні́ся тро́хі, прапусці́ мяне́ — посторони́сь немно́го, пропусти́ меня́;
3. (податься в сторону) отстрани́ться, уклони́ться, отклони́ться, отшатну́ться;
а. ад уда́ру — отстрани́ться (уклони́ться) от уда́ра;
яна́ рэ́зка ~ну́лася — она́ ре́зко отшатну́лась;
4. перен. (отказаться от общения) отверну́ться, отшатну́ться;
сябры́ ~ну́ліся ад яго́ — друзья́ отверну́лись (отшатну́лись) от него́;
5. перен., разг. отлучи́ться (на короткое время);
а. на хвілі́нку з до́му — отлучи́ться на мину́тку и́з дому
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
брат м.
1. брат;
ро́дны б. — родно́й брат;
стрые́чны б. — двою́родный брат;
2. чаще мн. (по отечеству, национальности) бра́тья;
Браты́ і сёстры! — Бра́тья и сёстры!;
3. фам. (форма дружеского обращения) брат;
ты, б., дрэ́нна мяне́ ве́даеш — ты, брат, пло́хо меня́ зна́ешь;
4. (монах, член религиозной секты) брат;
○ мало́чны б. — моло́чный брат;
◊ наш б. — фам. наш брат;
на бра́та — на бра́та;
ні б. ні сват — ни брат ни сват;
сам чорт не б. — сам чёрт не брат;
свой б. — свой брат
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
стесни́ть сов.
1. прям., перен. (сжать) сці́снуць;
сел ещё оди́н челове́к и всех стесни́л сеў яшчэ́ адзі́н чалаве́к і ўсіх сці́снуў;
тяжёлое предчу́вствие стесни́ло се́рдце перен. ця́жкае прадчува́нне сці́снула сэ́рца;
2. (ограничить) абмежава́ць;
стесни́ть в сре́дствах абмежава́ць у сро́дках;
3. (затруднить) перашко́дзіць (каму), нарабі́ць турбо́ты (каму), патурбава́ць (каго), абцяжа́рыць (каго);
э́то поруче́ние о́чень стесни́ло меня́ гэ́та даручэ́нне нарабі́ла мне шмат турбо́т;
приезжа́йте к нам в го́сти, вы нас ниско́лько не стесни́те прыязджа́йце да нас у го́сці, вы нас зусі́м не патурбу́еце (вы нам зусім не перашко́дзіце);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
ахапі́ць сов.
1. обхвати́ть, охвати́ть;
а. рука́мі ствол дрэ́ва — обхвати́ть рука́ми ствол де́рева;
2. перен. охвати́ть; (о пламени и т.п. — ещё) обнять, объять; (взглядом — ещё) оки́нуть;
по́лымя ~пі́ла дом — пла́мя охвати́ло (о́бняло) дом;
а. по́глядам мясцо́васць — охвати́ть (оки́нуть) взгля́дом ме́стность;
3. перен. (понять) охвати́ть, пости́чь, объя́ть;
а. ро́зумам — охвати́ть (пости́чь, объя́ть) умо́м;
4. перен. (наполнить целиком) охвати́ть, овладе́ть, объя́ть;
страх ~пі́ў мяне́ — страх охвати́л меня́ (овладе́л мно́ю);
5. (включить в круг действия, влияния) охвати́ть;
а. шыро́кія слаі́ насе́льніцтва — охвати́ть широ́кие слои́ населе́ния;
6. (зайти с фланга) охвати́ть;
а. пра́вы фланг праці́ўніка — охвати́ть пра́вый фланг проти́вника
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
звалі́цца I сов., в разн. знач. свали́ться; (вниз — ещё) упа́сть; свороти́ться; (о самолёте, машине, корабле — ещё) накрени́ться; сверну́ться;
з во́за ~лі́ўся сноп — с во́за свали́лся (упа́л) сноп;
ён уве́сь час дрэ́нна адчува́ў сябе́ і, нарэ́шце, ~лі́ўся — он всё время пло́хо себя́ чу́вствовал и, наконе́ц, свали́лся;
~лі́лася на мяне́ ця́жкая спра́ва — свали́лось на меня́ тру́дное де́ло;
◊ гара́ з плячэ́й ~лі́лася — гора́ с плеч свали́лась;
як з не́ба ~лі́ўся — как с не́ба свали́лся;
ка́мень з сэ́рца ~лі́ўся (спаў) — ка́мень с се́рдца свали́лся
звалі́цца II сов. сваля́ться, уката́ться;
сукно́ до́бра ~лі́лася — сукно́ хорошо́ сваля́лось (уката́лось)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
занести́ сов.
1. в разн. знач. зане́сці, мног. пазано́сіць;
занеси́ кни́гу това́рищу занясі́ кні́гу тава́рышу;
занеси́ э́то в ко́мнату занясі́ гэ́та ў пако́й;
чёрт меня́ сюда́ занёс чорт мяне́ сюды́ занёс;
2. (песком) зане́сці, мног. пазано́сіць, засы́паць, мног. пазасыпа́ць; (снегом) зане́сці, мног. пазано́сіць, заме́сці, мног. пазамята́ць;
3. (внести, вписать) зане́сці, мног. пазано́сіць, уне́сці, мног. паўно́сіць, упіса́ць, мног. паўпі́сваць, запіса́ць, мног. пазапі́сваць;
4. (поднять для какого-л. действия, замахнуться) узня́ць, замахну́цца, наме́рыцца;
занести́ топо́р узня́ць тапо́р (замахну́цца тапаро́м);
занести́ но́гу узня́ць нагу́ (наме́рыцца ступі́ць);
5. безл., прям., перен. зане́сці, мног. пазано́сіць;
вон куда́ его́ занесло́ вунь куды́ яго́ зане́сла.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
броса́ть несов., в разн. знач. кі́даць;
броса́ть ка́мень кі́даць ка́мень;
броса́ть я́корь кі́даць я́кар;
маши́ну броса́ло во все сто́роны машы́ну кі́дала ва ўсе бакі́;
броса́ть оде́жду кі́даць адзе́нне;
броса́ть друзе́й кі́даць сябро́ў;
броса́ть кури́ть кі́даць куры́ць;
меня́ броса́ло в пот мяне́ кі́дала ў пот;
◊
броса́ть жре́бий кі́даць жэ́рабя;
броса́ть ору́жие кі́даць збро́ю;
броса́ть тень на (кого, что) кі́даць цень на (каго, што);
броса́ть слова́ на ве́тер кі́даць сло́вы на ве́цер;
броса́ть ка́мешки в (чей) огоро́д кі́даць каме́ньчыкі ў (чый) агаро́д;
броса́ть де́ньги на ве́тер кі́даць (пуска́ць) гро́шы на ве́цер;
броса́ть на произво́л судьбы́ кі́даць (пакіда́ць) на во́лю лёсу;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
свали́ться
1. (упасть с чего-л.) скі́нуцца, мног. паскіда́цца, звалі́цца, мног. пазва́львацца;
с во́за свали́лись гра́бли з во́за звалі́ліся (скі́нуліся) гра́блі;
2. (упасть, обрушиться на землю) павалі́цца, звалі́цца, упа́сці; (опрокинуться) абярну́цца;
забо́р свали́лся плот павалі́ўся (абярну́ўся);
челове́к свали́лся чалаве́к звалі́ўся;
4. перен. (обрушиться на кого-л.) звалі́цца;
свали́лось на меня́ тру́дное де́ло звалі́лася на мяне́ ця́жкая спра́ва;
5. (столкнуться — о судах) мор. сутыкну́цца;
◊
как с не́ба свали́лся як з не́ба звалі́ўся;
свали́ться с плеч звалі́цца з плеч;
свали́ться как снег на́ голову звалі́цца як снег на галаву́;
гора́ с плеч свали́лась гара́ з плеч звалі́лася;
свали́ться с ног звалі́цца з ног.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
тре́бовать несов.
1. патрабава́ць; (настойчиво) вымага́ць; (добиваться) дамага́цца;
тре́бовать по́мощи патрабава́ць дапамо́гі;
тре́бовать объясне́ний патрабава́ць (дамага́цца) тлумачэ́нняў;
он сли́шком мно́го тре́бует ён ве́льмі шмат патрабу́е (вымага́е);
2. (нуждаться в чём-л.) патрабава́ць (чаго); быць патрэ́бным (для каго, для чаго і каму, чаму); мець патрэ́бу (у чым);
э́то де́ло тре́бует большо́го о́пыта гэ́та спра́ва патрабу́е вялі́кага во́пыту;
больно́й тре́бует абсолю́тного поко́я хво́раму (для хво́рага) патрэ́бны абсалю́тны спако́й;
расте́ние тре́бует ухо́да раслі́не патрэ́бен до́гляд, раслі́на патрабу́е до́гляду;
3. (вызывать) выкліка́ць; (звать) зваць; клі́каць;
его́ тре́бует нача́льник яго́ выкліка́е нача́льнік;
меня́ тре́буют домо́й мяне́ клі́чуць (заву́ць) дамо́ў; см. потре́бовать;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
уби́ть сов.
1. (умертвить) забі́ць, мног. пазабіва́ць;
уби́ть напова́л забі́ць напава́л;
2. перен. (уничтожить) зні́шчыць;
3. перен. (глубоко огорчить, привести в отчаяние) прыбі́ць, прыгне́сці, прыве́сці ў ро́спач; (ошеломить) ашаламі́ць, агало́мшыць;
это изве́стие его уби́ло гэ́та ве́стка яго́ прыбі́ла (прыгняла́, прывяла́ ў ро́спач);
4. перен., разг. (потратить на что-л.) патра́ціць; (издержать — ещё) расхо́даваць, вы́даткаваць; (о времени) змарнава́ць;
уби́ть мно́го эне́ргии на что́-л. патра́ціць шмат эне́ргіі на што-не́будзь;
5. (уплотнить, утрамбовать) разг. убі́ць, утрамбава́ць;
6. (покрыть) карт., разг. пабі́ць;
уби́ть туза́ ко́зырем пабі́ць туза́ ко́зырам;
◊
уби́ть вре́мя змарнава́ць час;
уби́ть мо́лодость змарнава́ць маладо́сць;
убе́й меня́ бог забі́ мяне́ бог;
уби́ть бобра́ ашука́цца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)