сальфата́ры

(іт. solfatare, ад лац. sulphur = сера)

выдзяленні гарачых газаў, пераважна сярністага і серавадароду, з трэшчын на схілах і ў кратэрах вулканаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

АБСО́РБЦЫЯ,

1) паглынанне рэчыва з газавай сумесі вадкасцю. Адбываецца ва ўсім аб’ёме паглынальніка, праводзіцца ў абсорберах. Выкарыстоўваецца ў хім. вытв-сці (напр., пры атрыманні азотнай, салянай, сернай кіслот, соды), а таксама пры ачыстцы газаў, у аўтаномных сістэмах жыццезабеспячэння.

2) Паглынанне эл.-магн. выпрамянення або гуку пры праходжанні праз рэчыва (гл. Паглынанне святла, Паглынанне гуку).

т. 1, с. 44

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ва́куум

(лац. vacuum = пустата)

1) разрэджаны стан газаў у закрытым прыборы або пасудзіне; беспаветраная прастора;

2) перан. адсутнасць жыцця, высокіх імкненняў і інтарэсаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

гідрамеха́ніка

(ад гідра- + механіка)

раздзел механікі, які вывучае законы руху (гідрадынаміка) і раўнавагі (гідрастатыка) вадкасцей і газаў і іх узаемадзеяння з цвёрдымі целамі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

пратубера́нцы

(ням. Protuberanzen, ад лац. protuberare = уздымацца)

яркія патокі распаленых газаў, якія вывяргаюцца паверхняй Сонца на вышыню да 500 000 км і больш.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

суберы́н

(лац. suberinus = коркавы, ад suber = корак)

арганічнае рэчыва, якое адкладваецца ў абалонках раслінных клетак і робіць іх непранікальнымі для вады і газаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ДЖОЎЛЬ (Joule) Джэймс Прэскат

(24.12.1818, г. Солфард, Вялікабрытанія — 11.10.1889),

англійскі фізік, адзін з першаадкрывальнікаў закону захавання энергіі. Чл. Лонданскага каралеўскага т-ва (1850). Навук. працы па эл.-магнетызме, цеплавых з’явах і кінетычнай тэорыі газаў. Адкрыў з’яву магн. насычэння (1840); устанавіў залежнасць колькасці цеплыні, што выдзяляецца ў правадніку пры працяканні праз яго эл. току, ад сілы току і супраціўлення правадніка (1841; гл. Джоўля—Ленца закон). Вызначыў мех. эквівалент цеплыні і даў тым самым эксперыментальны доказ захавання энергіі (1843). Разам з У.Томсанам адкрыў з’яву змянення т-ры газаў пры іх працяканні праз сітаватую перагародку (1853—54; гл. Джоўля—Томсана эфект). Яго імем названа адзінка энергіі і работы — джоўль.

Літ.:

Голин Г.М., Филонович С.Р. Классики физической науки (с древнейших времен до начала XX в.). М., 1989.

Дж.Джоўль.

т. 6, с. 92

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

аэрамеха́ніка

(ад аэра- + механіка)

раздзел механікі, які вывучае законы руху і адноснага спакою газаў і змешчаных у іх цел; падраздзяляецца на аэрадынаміку і аэрастатыку.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

со́рбцыя

(ад лац. sorbeo = паглынаю)

хім. паглынанне цвёрдымі целамі або вадкасцямі (сарбентамі) газаў, пары і раствораў рэчываў, адрозніваюць абсорбцыю, адсорбцыю і хемасорбцыю (проціл. дэсорбцыя).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ГАЗАБАЛО́ННЫ АЎТАМАБІ́ЛЬ,

аўтамабіль, газавы рухавік якога працуе на сціснутым або звадкаваным гаручым газе. Балоны з газам устанаўліваюцца на аўтамабілі. Бываюць універсальныя (магчыма пераключэнне на бензін) і спецыяльныя (толькі на газе). Характарызуюцца меншым зносам рухавіка, большай эканамічнасцю, меншай таксічнасцю выхлапных газаў і інш. У СССР распрацаваны ў 1930-я г., прамысл. выпуск з 1939 (на звадкаваным газе з 1953).

т. 4, с. 424

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)