укаці́ць, укачу, укоціш, укоціць; зак.
1. што. Закаціць што‑н. круглае або на колах унутр чаго‑н. Укаціць калёсы ў гумно. □ [Касперскі:] А бочку, хлопцы, укоціце ў склеп... Тут нельга пакідаць. Гурскі.
2. перан.; што каму. Разм. Зрабіць, учыніць (звычайна што‑н. непрыемнае). Укаціць вымову прагульшчыку. Укаціць вучню двойку. □ [Валянціна Міхайлаўна:] — А летась тут, у нас, памятаеце, колькі мы вам [Андрэй Іванавіч] уколаў укацілі. Васілевіч.
3. Разм. Уехаць куды‑н. Добра ціскануў па педалі і праз гадзіну ўкаціў у тую самую алейку з вязамі. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
праязджа́ць несов.
1. в разн. знач. проезжа́ть;
машы́на ~джа́е ў гадзі́ну шэсцьдзяся́т кіламе́траў — маши́на проезжа́ет в час шестьдеся́т киломе́тров;
я не́калі тут ~джа́ў — я когда́-то здесь проезжа́л;
п. свой прыпы́нак — проезжа́ть сво́ю остано́вку;
2. (о лошади) прое́зживать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
late1 [leɪt]adj.
1. по́зні, запо́знены; Іt’s late. Позна;
be late for спазня́цца;
John was late for school. Джон спазніўся ў школу;
The train was an hour late. Цягнік спазніўся на гадзіну.
2. у канцы́;
in the late 19th century у канцы́ XIX стаго́ддзя
3. нябо́жчык;
her late husband яе нябо́жчык муж;
the late president нябо́жчык прэзідэ́нт
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
перане́сціся сов.
1. прям., перен. перенести́сь;
за гадзі́ну на самалёце ~нёсся з Масквы́ ў Мінск — за час на самолёте перенёсся из Москвы́ в Минск;
у ду́мках п. ў дзіця́чыя гады́ — мы́сленно перенести́сь в де́тские го́ды;
2. разг. перенести́ свои́ ве́щи
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дарэ́чы, прысл.
1. К месцу, якраз у патрэбны час. — Вось якраз дарэчы, — сустрэў Барысаў Батаніна. — Прыйдзецца вам, Павел Андрэевіч, сказаць прамову. Дудо. Барабан бесперапыннага дзеяння быў вельмі дарэчы. У ім можна было апрацоўваць вялікія дэталі. Карпаў.
2. у знач. пабочн. (часта ў спалучэнні са словамі «кажучы», «сказаць»). Ужываецца для абазначэння таго, што даная фраза гаворыцца ў дадатак да чаго‑н., толькі што сказанага. Дарэчы, у хаце ў Ганны, калі ні прыйдзі — чыста, нібы яна вечна, з гадзіны на гадзіну, чакае важнага госця. Дуброўскі. Дарэчы кажучы, той Янка быў ўдалы, Не меў прывычкі доўга разважаць. Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адня́ць, ‑німу, ‑німеш, ‑німе і (радзей) адыму, адымеш, адыме; пр. адняў, ‑няла, ‑няло; заг. аднімі і (радзей) адымі; зак., каго-што.
1. Раз’яднаць з чым‑н., аддзяліць ад чаго‑н. Рыгор паспешна супыніў станок і адняў разец. Гартны. // Адрэзаць, ампутаваць (канечнасць або частку яе). Адняць нагу.
2. што ад чаго. Паменшыць лік на некалькі адзінак. Ад пятнаццаці адняць сем.
3. безас. Паралізаваць, пазбавіць здольнасці гаварыць, рухацца і пад. Мову адняло. Ногі адняло.
4. Прымусіць патраціць што‑н. (час, сілы і пад.). Вячэра адняла больш за гадзіну.
5. Спыніць кармленне малаком маці; адвучыць ссаць грудзі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прына́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. прынаджваць — прынадзіць.
2. Тое, чым прынаджваюць птушак, рыб, жывёл. Пад паплаўком, у тым таямнічым падводным царстве, куды патанула прынада, прачнулася ўжо далікатная прыгажуня плотка. Брыль. Цяпер зайцы ў лясах гуляюць, Іх упалюеш без прынады. Колас. // Тое, што прыцягвае, прываблівае. Высокі ясень — прынада для птушак, і яны ляцяць з-за канала, з лясных і балотных гушчынь. Пестрак. [Гунава:] — Я гатовы паручыцца галавой, што праз гадзіну .. [салдаты] будуць тут. Х-хэ! Дымок над страхой — нядрэнная прынада. Самуйлёнак. Каханне — лёгкая прынада Для сэрцаў чуткіх, маладых. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разрадзі́ць, ‑раджу, ‑радзіш, ‑радзіць; зак., што.
1. Выняць зарад (з агнястрэльнай зброі). Загадаўшы малому адысці ,.. [бацька] асцярожна разрадзіў .. [гранату], разабраў на дробныя часткі, а запал закапаў у зямлю. Мележ. Бомба не ўварвалася. Праз гадзіну яе разрадзілі сапёры, якіх выклікалі з горада. Шамякін. // Вызваліць зброю ад зарада, патрона і пад., стрэліўшы з яе. [Сяргей] толькі памятаў, што амаль увесь дыск свайго аўтамата разрадзіў у легкавую машыну, і яна загарэлася высокім полымем. Шахавец.
2. Пазбавіць электрычнага зараду (якое‑н. цела, прыбор). Разрадзіць акумулятар.
3. перан. Ліквідаваць напружанасць, аслабіць сілу дзеяння, праяўлення чаго‑н. Разрадзіць міжнародную напружанасць. Разрадзіць атмасферу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абярну́цца, абярну́ся, абе́рнешся, абе́рнецца; абярні́ся; зак.
1. Павярнуць галаву, тулава назад, убок, аглянуцца.
А. на знаёмы голас.
2. Паваліцца на бок, перакуліцца; разліцца, высыпацца з перавернутай пасудзіны.
Малако абярнулася.
Воз з сенам абярнуўся.
3. Схадзіць, з’ездзіць куды-н. і вярнуцца назад; справіцца (разм.).
За гадзіну можна два разы а.
4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан. Ператварыцца ў новую якасць, змяніцца; нечакана набыць іншы кірунак, сэнс.
Гора абярнулася ў радасць.
Хто ведае, як усё абернецца.
5. кім-чым або ў каго-што. У казках і павер’ях: ператварыцца ў каго-, што-н. пры дапамозе чараў.
А. дрэвам.
6. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Зрабіць абарот (пра капітал, грошы).
Капітал абярнуўся ў адзін год.
7. Змяніць веру.
А. ў іншую веру.
|| незак. абаро́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
wcześnie
рана;
obudzić się wcześnie — рана прачнуцца;
wcześnie wrócić z pracy — рана вярнуцца з працы;
nie ~j niż za godzinę — не раней, чым праз гадзіну;
dużo ~j — нашмат раней
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)