абысці́, абыду́, абы́дзеш, абы́дзе; абышо́ў, -шла́, -шло́; абыдзі́; зак., каго-што.

1. Рухаючыся па крузе, прайсці вакол каго-, чаго-н.

Ён абышоў кругом сваю сялібу.

2. У ваеннай справе: зайсці ворагу з тылу або з фланга, каб акружыць яго.

Нямецка-фашысцкія войскі абышлі Брэсцкую крэпасць.

3. Прайсці бокам, мінуўшы каго-н.; абагнуць каго-, што-н.

Абысці вёску.

4. перан. Мінуць, не закрануць каго-, што-н.

Ні адна бяда яго не абыдзе.

5. перан. Знарок пазбегнуць, не закрануць чаго-н. у размове, апавяданні і пад.

А. недарэчны выпадак.

6. перан. Не палічыцца з чым-н., не прыняць пад увагу, не ўлічыць чаго-н.

Абысці закон, загад.

7. перан. Пакінуць без павышэння, узнагароды і пад.

8. Прайсці па ўсёй прасторы чаго-н., наведаць розныя месцы.

З песняй абыду я нашу родную краіну.

9. Падысці да кожнага па чарзе.

10. Пашырыцца, стаць усюды вядомым.

Навіна абышла ўвесь раён.

11. Падмануць, ашукаць.

Ён умеў абысці начальства.

12. Перамагчы, узяць верх; выперадзіць.

А. ўсіх на раённых спаборніцтвах.

◊

За вярсту абысці каго-што (разм.) — не мець жадання сустрэцца з кім-, чым-н., убачыць каго-, што-н.

|| незак. абыхо́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць і абхо́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць.

|| наз. абыхо́джванне, -я, н., абыхо́д, -у, М -дзе, м. і абхо́д, -у, М -дзе, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

свіння́, ‑і; мн. свінні, свіней; ж.

1. Парнакапытная млекакормячая жывёліна, свойскі від якой разводзяць для атрымання сала, мяса, скуры, шчаціння; самка гэтай жывёліны. Вярнуўся мужык у хату. Глядзіць, аж тут замест яго рабая свіння гаспадарыць: рассыпала муку, з’ела рошчыну і сагнала квактуху з рэшата. Якімовіч.

2. перан. Разм. Пра бруднага, неахайнага чалавека. На погляд мой, Ты [Вавіла] змог бы праз гадзіну стаць Свіння свіннёй. Корбан. // Нявыхаваны, грубы, некультурны чалавек. Пасадзі свінню за стол — яна і ногі на стол. Прыказка.

3. перан. Разм. Чалавек, які незаслужана робіць каму‑н. непрыемнасці; няўдзячны чалавек. [Максім:] — За каго ты [Паліна] мяне лічыш, свіння ты гэткая? Шамякін. — Што, пагаварыла ўчора на мяне абы-чаго? Я думаў, што ты разумная, аж ты свіння. — Сак сказаў гэтыя словы, пазіраючы Галі ў самыя вочы, у душу, можна сказаць. Ермаловіч.

4. у знач. прысл. свіннёй. Уст. Парадак пастраення войск у выглядзе кліна. Рыцарскія войскі рухаліся свіннёй.

•••

Іаркшырскія свінні — парода свіней, якая характарызуецца хуткім ростам, вялікай вагой і пладавітасцю.

Марская свіння — млекакормячая жывёла сямейства дэльфінавых.

Падлажыць (падсунуць) свінню гл. падлажыць.

Як свінні сядло (падыходзіць) гл. сядло.

Як свіння (напіцца, набрацца) — без разбору, многа выпіць гарэлкі, віна.

Як свіння на саладзінах (знацца, разбірацца) — зусім не разбірацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сцягну́ць

1. (туга перавязаць) zusámmenziehen* vt, fest bínden*, zúschnüren vt;

2. (войскі) zusámmenziehen* vt;

3. (зняць адкуль-н) herúnterziehen* vt;

4. разм (скрасці) stéhlen* vt, stíbitzen vt, kláuen vt;

5. безас, разм zusámmenziehen* vt, zusámmenkrampfen vt, krümmen vt (пра сутаргу);

яму́ сцягну́ла руку́ er hat(te) éinen Krampf im Arm;

ад хо́ладу сцягну́ла па́льцы die Fínger sind steif vor Kälte;

6. (сабраць у адным месцы) zusámmenschleppen vt;

7. (зрушыць) ábziehen* vt, wégziehen* vt, zur Seite rücken

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

простоя́ть сов., в разн. знач. прастая́ць; (о погоде — ещё) пратрыма́цца, пратрыва́ць;

по́езд простои́т полчаса́ цягні́к прастаі́ць паўгадзі́ны;

я в о́череди простоя́л це́лый час я ў чарзе́ прастая́ў цэ́лую гадзі́ну;

э́тот дом до́лго простои́т гэ́ты дом до́ўга прастаі́ць;

хоро́шая пого́да простои́т недо́лго до́брае надво́р’е (паго́да) прастаі́ць (пратрыма́ецца, пратрыва́е) нядо́ўга;

войска́ простоя́ли в э́том го́роде год во́йскі прастая́лі ў гэ́тым го́радзе год;

стано́к простоя́л це́лую сме́ну стано́к прастая́ў цэ́лую зме́ну.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

адве́сці, -вяду́, -вядзе́ш, -вядзе́; -вядзём, -ведзяце́; -вёў, -вяла́, -вяло́; адвядзі́; зак., каго.

1. Ведучы, суправаджаючы, даставіць у якое-н. месца.

Ён адвёў хлопца пад плот і пасадзіў на траве.

2. Перавесці (войскі і пад.) на іншую пазіцыю, перамясціць назад, у тыл.

А. атрад на поўнач ад вёскі.

3. Завесці на некаторую адлегласць ад каго-, чаго-н.

А. ўбок.

4. Адхіліць; змяніць напрамак руху чаго-н., накіраваць убок ад каго-, чаго-н.

А. рукі.

Думаюць, куды б а. ваду з поля.

5. Змяніць напрамак позірку, перастаўшы глядзець на што-н.

А. вочы.

6. перан. Даць іншы кірунак, перавесці (увагу, думку і пад.) на што-н. іншае.

7. перан. Папярэдзіць што-н. небяспечнае, непрыемнае.

А. небяспеку ад сваіх.

8. перан. Адхіліць што-н. неадпаведнае, непрыдатнае.

А. кандыдатуру.

9. Даць у чыё-н. распараджэнне; прызначыць, выдзеліць для якой-н. мэты.

Гасцінны гаспадар адвёў нам два пакойчыкі.

10. Надаць тое або іншае значэнне, вызначыць ролю, месца каму-, чаму-н.

11. Правесці, адчарціць.

А. палі ў сшытку.

◊

Адвесці вочы — хітруючы, адцягнуць чыю-н. увагу ад чаго-н.

Адвесці душу — падзяліцца з кім-н. тым, што набалела; выказаць каму-н. свае патаемныя думкі; задаволіць якое-н. моцнае жаданне.

Вачэй не адвесці — аб чым-н. вельмі прыгожым, прывабным.

|| незак. адво́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць.

|| наз. адво́д, -у, М -дзе, м. і адвядзе́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

уступа́ць, уступі́ць​II

1. (уваходзіць) éinrücken vi (s), éinziehen* vi (s); éinmarschieren* vi (s) (пра войскі);

2. (у арганізацыю) (in A) éintreten* vi (s), etw. (D) béitreten* vi (s);

уступа́ць у па́ртыю éiner Partéi béitreten;

3. (распачынаць якое-н дзеянне) eröffnen vt, begínnen* vt, ántreten* vt;

уступа́ць у шлюб юрыд in den Éhestand treten*

уступа́ць у перамо́вы дып, тс перан Verhándlungen eröffnen; Unterhándlungen ánknüpfen; in Unterhándlungen treten*;

уступа́ць у бі́тву вайск den Kampf eröffnen

4. муз éinsetzen vi, éinfallen* vi (s)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

zurückziehen

*

1.

vt

1) адця́гваць, цягну́ць наза́д; адве́шваць (фіранку); адхо́пліваць (руку)

2) адця́гваць, адво́дзіць (войскі)

3) браць наза́д (скаргу)

2.

vi (s)

1) ісці́, е́хаць наза́д

die Vö- gel zíehen zurück — пту́шкі адлята́юць наза́д

2) вайск. адступа́ць, адыхо́дзіць

3.

(sich)

1) адыхо́дзіць, адступа́ць

2) адхіля́цца; пайсці́ (тс. на нараду)

sich vom Geschäft ~ — адысці́ ад спраў

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

approach

[əˈproʊtʃ]

1.

v.t.

1) падыхо́дзіць, набліжа́цца; пад’яжджа́ць; падступа́ць

Troops approached the town — Во́йскі падступі́лі да го́раду

to approach a problem — падыйсьці́ да пыта́ньня

2) быць падо́бным, быць наблі́жаным да чаго́

The wind is approaching a gale — Ве́цер перахо́дзіць у бу́ру

3) рабі́ць прапано́ву, пачына́ць перамо́вы

to approach someone with a suggestion — зрабі́ць не́каму прапано́ву

2.

v.i.

1) збліжа́цца, надыхо́дзіць

Winter approaches — Надыхо́дзіць зіма́

2) насо́ўвацца

3) падступа́цца

3.

n.

1) надыхо́д -у m., набліжэ́ньне n.

the approach of night — надыхо́д но́чы

2) до́ступ -у да каго́-чаго́, падыхо́д -у m.

The approach to the house was a narrow path — Падыхо́д да ха́ты быў па вузко́й сьце́жцы

3) прыбліжэ́ньне, набліжэ́ньне n.

4) падыхо́д -у, мэ́тад -у m.

•

- approaches

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

дви́гать несов.

1. (перемещать) су́нуць, со́ваць, со́ўгаць; (тащить) цягну́ць; (толкать) штурха́ць, пхаць;

дви́гать столы́ со́ваць сталы́;

2. (приводить в движение) ру́хаць;

пружи́на дви́жет механи́зм часо́в спружы́на ру́хае механі́зм гадзі́нніка;

3. (шевелить) варушы́ць, кра́таць;

дви́гать па́льцами варушы́ць (кра́таць) па́льцамі;

4. (заставлять идти вперёд, направлять) ру́хаць;

дви́гать войска́ на неприя́теля ру́хаць во́йскі на во́рага;

5. перен. ру́хаць;

дви́гать нау́ку ру́хаць наву́ку;

6. перен. (побуждать) кірава́ць (кім, чым), накіро́ўваць (каго, што);

им дви́жет чу́вство сострада́ния ім кіру́е (яго́ накіро́ўвае) пачуццё спага́ды;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

разверну́ть сов.

1. (раскрыть) разгарну́ць, мног. паразго́ртваць, раскры́ць, мног. параскрыва́ць, развіну́ць;

2. перен. (подробно изложить) разгарну́ць;

разверну́ть перспекти́ву разгарну́ць перспекты́ву;

3. перен. (предпринять в широких масштабах) разгарну́ць, мног. паразго́ртваць;

разверну́ть строи́тельство разгарну́ць будаўні́цтва;

4. перен. (развить) разгарну́ць;

разверну́ть свой тала́нт разгарну́ць свой та́лент;

5. (выпрямить) вы́прастаць, распраста́ць;

разверну́ть пле́чи вы́прастаць (распраста́ць) пле́чы;

6. воен. развярну́ць, разгарну́ць;

разверну́ть войска́ развярну́ць во́йскі;

разверну́ть фронт развярну́ць (разгарну́ць) фронт;

7. (повернуть) завярну́ць; павярну́ць; развярну́ць;

разверну́ть маши́ну завярну́ць (развярну́ць) машы́ну;

8. (развертеть, расширить отверстие, раскрутить) раскруці́ць, мног. параскру́чваць; (рассверлить) рассвідрава́ць, мног. парассвідро́ўваць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)