Ветачок, ветак ’маладзік’ (гродз., вілен., Нас.). Дэмінутыў ад ве́тах (гл.), які прыводзіць да семантычных зрухаў: ’месяц на зыходзе’ → ’маладзік’. Народная этымалогія памылкова звязвае гэта слова з ветка ’галінка’; тое ж і ў Нас., які ўзводзіць яго да вѣтвъ.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Галду́нка ’вядзьмарка’ (Шатал.). Відавочна, дыялектная змена слова *коядунка. Параўн. рус.колду́н, колдова́ть (аб рус. слове гл. Фасмер, 2, 287–288). А ці не запазычана галду́нка (< *колдунка) проста з рус. мовы (дзе колду́н і яго вытворныя вядомы вельмі шырока)?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Га́начка ’ступенька лесвіцы’ (Касп.), га́нкі, га́начкі (Нас.). Да ганак (гл.). Адносна розных значэнняў слова ганак і вытворных ад яго гл. СРНГ, 6, 135 (параўн. і рус.дыял.га́ночки ’тонкія стоўпчыкі ў поручнях і г. д.’; СРНГ, там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гаршчо́к ’гаршчок’ (БРС, Нас., Касп., Шат., Бяльк., Сцяшк., Сл. паўн.-зах.). Рус.горшо́к (дыял. памянш. горщёчек), укр.горщо́к. Лічыцца памяншальнай формай ад слав.*gъrnъ і яго вытворных (*gъrnьcь). Гл. Фасмер, 1, 445. Падрабязна Трубачоў, Ремесл. терм., 191–200.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ко́мша ’маруда’ (Нар. словатв.). Значэнне гэтага слова пададзена няправільна. Аб гэтым сведчыць ілюстрацыя: «Ці скора ужо тэй комша накомшыцца?» З кантэксту відаць, што комша мае значэнне ’абжора’, таму яго трэба суадносіць з комшыць ’прагна есці булку, пірог’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лы́льіцца ’несці выліўкі (аб курыцы)’ (Растарг.) з [й]ільлі́цца, у якім [й]‑прыстаўны замяніўся на л‑, пасля ягоі > ы (як, напрыклад, сыграць) < льлі́цца ’тс’, у якім ‑л‑ таксама з й, параўн. ён лье [лʼйе] — драг.льле́ ’лье’. Да ліць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
По́клад ’яйка або прадмет падобны на яго, які кладуць там, дзе хочуць, каб несліся куры’ (ТСБМ, ТС, Касп.), подклад ’яйка, якое падкладваюць пад курыцу’ (Мік.). Ад *po‑klad‑ti > *po‑klasti, po‑kladǫ < *klasti, kladǫ. Да класці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Téufel
m -s, - чорт, д’я́бал
kléiner ~ — чарцяня́
ármer ~ — небара́ка, бяда́к
pfúi ~! — цьфу, згінь ты!
weiß der ~, was…! — чорт ве́дае, што…!
◊ den ~ an die Wand málen — малява́ць ро́зныя жа́хі
sein gánzes Geld ist zum ~ gegángen — усё яго́ бага́цце пайшло́ да д’я́бла [пайшло́ пра́хам]
hol's der ~! — каб яго́ [яе́, іх і г.д.] чорт узяў
mag er sich zum ~ schéren! — чорт яго́ бяры́
zum ~! — груб. да д’я́бла!
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
бесемерава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак.што.
Спец. Атрымліваць сталь з вадкага чыгуну шляхам прадзімання яго паветрам у спецыяльным збудаванні — канвертары.
[Ад уласн. імя.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бра́таў, ‑ава.
Які належыць брату, здзяйсняецца ім. Братоў касцюм. □ Цяпер братава апека і клапатлівасць блізкіх да яго людзей атуліла.. [Ірынку].Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)