Сусве́т ’увесь свет’, ’зямны шар, Зямля з усім, што існуе на ёй’, ’асобная частка сусвету’ (ТСБМ, Байк. і Некр.), сусьве́т ’усясвет, космас’ (Ласт., Яруш.; Беларусіка, 14, 225), сусве́тный ’усясветны; з усяго свету першы’: сусветны злодзей (Нас.), сусве́тны (сусьве́тны) ’усясветны’, ’што паходзіць з белага свету’ (Гарэц., Яруш., Ласт., Варл.), ’касмічны’ (Беларусіка, 19, 226), сусве́цце ’людзі, наезджыя адусюль’ (Барад.). Рус.сусве́тный ’агульны, усясветны’. Відаць, з першаснага усясвет (гл.), што з’яўляецца калькай ням.Weltall ’сусвет’ < Welt ’свет’ і all‑ ’увесь’, з заменай уся‑ на су- са значэннем сукупнасці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зонд
(фр. sonde)
1) медыцынскі інструмент ў выглядзе трубачкі, якая ўводзіцца ўнутр арганізма з дыягнастычнай ці лячэбнай мэтай;
2) металічны бур для даследавання падглебы;
3) невялікі паветраны шар з самапісным прыстасаваннем для вывучэння верхніх слаёў атмасферы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
зямны́
1. Erd-;
зямны́шар [зямна́я ку́ля] Érdkugel f -, Érdball m -s;
зямна́я восьÉrdachse f -;
зямна́я кара́геагрÉrdrinde f -;
зямно́е прыцягне́ннефізÉrdanziehung f -;
2.перанírdisch;
зямны́я бага́цціírdische Güter;
зямны́я спра́вы das Írdische (sub);
зямн пакло́нéine Verbéugung bis zur Érde
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
round2[raʊnd]adj.
1. кру́глы; шарападо́бны; сферы́чны;
as round as a ball кру́глы як шар
2. по́ўны, пухна́ты, з акру́глымі фо́рмамі;
round cheeks пухна́тыя шчо́кі
3. кру́глы, прыблі́зны (пра лічбы);
in round numbers у акру́гленых лі́чбах;
His year’s profit was about $ 5 000 as a round figure. Яго гадавы прыбытак складаў прыблізна 5 тысяч долараў.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Мяч, мя́чык, ме́чык ’шар для гульні, зроблены з пругкага матэрыялу’, драг.мнеч, пруж.мʼяч ’тс’ (ТСБМ, Бяльк., Янк. 1, Рам. 8, Сл. ПЗБ, КЭС), ме́чык ’мячык з валовай шэрсці, абшыты панчохай’ (Растарг.). Укр.мʼяч, мняч, рус.мяч, чэш.míč, ст.-чэш.mieć, славен.mȇč, mẹ́čá ’тс’, серб.-харв.меча ’нешта мяккае, мякіш, сярэдзіна’, балг.ме́чка ’хлеб з сырам, спечаны ў выглядзе кулі’. Прасл.měcь ’нешта сціснутае, скамечанае’, утворанае ад mękъ(kъ) ’мягкі’ пры дапамозе суфікса ‑jь (Бернекер, 2, 42; Міклашыч, 189; Фасмер, 3, 32; Махэк₂, 362; Бязлай, 2, 173).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гемаглабі́н
(ад гема- + лац. globus = шар)
складаны бялок, жалезазмяшчальны пігмент крыві чалавека, пазваночных і некаторых беспазваночных жывёл, які надае ёй чырвоны колер і служыць пераносчыкам кіслароду ва ўсе тканкі арганізма; складаецца з бялковай часткі (глабіну) і небялковай (гема).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Ball
m -(e)s, Bälle
1) шар; мяч
~ spíelen — гуля́ць у мяч
den ~ verwándeln — забі́ць мяч [гол]
◊ der ~ sucht den gúten Spíeler — ≅ на лаўца́ і звер бяжы́ць
2) баль
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
зонд
(фр. sonde)
1) медыцынскі інструмент у выглядзе трубачкі, які ўводзіцца ўнутр арганізма з дыягнастычнай ці лячэбнай мэтай;
2) металічны бур для даследавання падглебы;
3) невялікі паветраны шар з самапісным прыстасаваннем для метэаралагічных назіранняў.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
die ~ kommt ins Róllen — рашу́чы мо́мант блі́зка; ≅ лёд крану́ўся
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
зрэ́зацца, зрэ́жуся, зрэ́жашся, зрэ́жацца; зак.
1. Прытупіцца, пакарацець ад доўгага карыстання. Нож зрэзаўся.
2.перан.Разм. Не здаць экзамена. Аркадзю пасля таго, як ён зрэзаўся пры паступленні ў педагагічны інстытут, нават боязна было і падумаць паступаць яшчэ куды-небудзь.Сабаленка.
3.зкім і без дап.Разм. Уступіць у спрэчку, сварку; схапіцца. Нешта бацькава было і ў характары Евы... Так схопіцца, так зрэжацца, аж шмаццё ляціць.Ермаловіч.//звычайнажарт. Заўзята згуляць з кім‑н. у якую‑н. гульню. Дзядзя Ваня.. любіў «зрэзацца» з заўзятымі класнымі шахматыстамі.Якімовіч.
4. Дакрануўшыся да каго‑, чаго‑н., паляцець убок (пра мяч, шар). Мяч зрэзаўся ў вароты.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)