1) брус, які праходзіць уздоўж судна пасярэдзіне яго дна;
2) нерухомая вертыкальная частка хваставога апярэння самалёта, дырыжабля;
3) прадаўгаваты выраст на грудной косці, да якога прымацаваны грудныя мышцы ў птушак і некаторых млекакормячых (напр. у кажаноў, крата).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ко́хія
(н.-лац. kochia, ад ням. W. Koch = прозвішча ням. батаніка)
расліна сям. лебядовых з вузкім лісцем і дробнымі кветкамі ў коласападобных суквеццях, пашыраная ў камяністых стэпах, паўпустынях і на засоленых глебах; на Беларусі трапляецца на пясках, уздоўж дарог, платоў; прутняк.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
фланкі́раваць
(фр. flanquer)
1) весці агонь уздоўж лініі фронту ў фланг баявых парадкаў праціўніка, што рухаецца;
2) прыкрываць подступы да баявой пазіцыі з флангаў;
3) уст. выконваць баявыя прыёмы пікай, седзячы на кані;
4) знаходзіцца, размяшчацца па баках чаго-н.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Наўз- (наўс‑) у прыслоўях тыпу наўздагон ’следам’, наўзбоч ’збоку’, наўскрыж ’накрыж’, наўскасы ’наўкос, коса’ і пад., сінанімічных адпаведным прыслоўям з на- або уз‑ (ус‑), параўн. наўздагон/уздагон, наўскрыж/накрыж і пад., часам мае тое ж значэнне, што і прэфіксальны комплекс наў- (гл.) у прыслоўях, параўн. наўдагон, наўкры́ж і інш. У многіх выпадках можа разглядацца як вынік кантамінацыі аднакарэнных прыслоўяў з на- і уз‑ (ус‑): надоўж × уздоўж = наўздоўж, накрай × ускрай = наўскрай, пры гэтым створаны ўмовы для фарміравання комплексу наўз‑ (наўс‑), які ў далейшым стаў ужывацца незалежна ад наяўнасці адпаведных прыслоўяў або паралельна з імі, параўн. наўзрост ’навыраст’ (ТС), наўспрамік ’напрасткі’ (Янк. Мат.) і г. д.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
quer
1.
a папярэ́чны
2.
adv упо́перак, напо́перак
kreuz und ~ — уздо́ўж і ўпо́перак
~ über die Stráße géhen* — перасячы́ ву́ліцу
~ géhen* — не ўдава́цца, не ла́дзіцца
~ im Kopf sein — разм. быць шалапу́тным
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
БЕЗЫМЕ́ННАЕ ВО́ЗЕРА, Палыкаўскае возера,
у Беларусі, на мяжы Шклоўскага і Круглянскага р-наў Магілёўскай вобл., у бас.р. Чарнаводка (выцякае з возера), за 17 км на З ад г. Шклоў і за 13 км на У ад г.п. Круглае. Пл. 0,3 км², даўж. 1 км, найб.шыр. 400 м, найб.глыб. 2 м. Пл. вадазбору 9,6 км². Берагі забалочаныя, месцамі параслі хмызняком. Уздоўж берагоў зарастае.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АЗА́НДЭ
(Azande),
пласкагор’е ў Цэнтр. Афрыцы, на тэр. ЦАР, Заіра і Судана, водападзел паміж бас.р. Конга (Заір), воз. Чад і р. Ніл. Сярэднія выш. 600—900 м, найб.выш. 1388 м (г. Нгая). Характэрны купалападобныя горы, астанцавыя гранітныя хрыбты. Складзена са стараж.-крыштал. парод (граніта-гнейсы, габра-амфібаліты). Радовішчы золата і алмазаў. Высакатраўная саванна з плямамі рэдкастойных лістападных лясоў. Уздоўж рэк вечназялёныя галерэйныя лясы.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
КУРЫ́ЛЬСКАЕ ЦЯЧЭ́ННЕАясіо,
халоднае паверхневае цячэнне на ПнЗ Ціхага ак., якое рухаецца з Пн на Пдуздоўжусх. берагоў Курыльскіх а-воў і в-ва Хакайда. Т-ра вады зімой 0—5 °C, летам 8—16 °C. Скорасць 0,5—0,9 км/гадз. Каля 40° паўн. ш. пры сустрэчы з цячэннем Курасіо адбываецца інтэнсіўнае перамешванне паверхневых вод і іх заглыбленне, што дае пачатак Паўночна-Ціхаакіянскаму цячэнню.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
wzdłuż
1.уздоўж; наўсцяж; па-над;
wzdłuż rzeki — ўздоўж ракі; па-над ракой;
wzdłuż drogi — наўсцяж дарогі;
2. у даўжыню; удоўж;
pokój ma cztery metry wzdłuż — пакой мае чатыры метры ў даўжыню
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
наўсця́ж, прысл. і прыназ.
1.прысл. Ва ўсю даўжыню чаго‑н. І гудуць касілкі, Свішчуць тонка косы, І наўсцяж кладуцца Роўныя пракосы.Астрэйка.
2.прысл. На ўсёй прасторы, ва ўсіх напрамках; навокал. І ўся зямля наўсцяж — Законны наш спажытак.Колас.А жыта красуе, а жыта красуе, Каб потым наўсцяж палавецы..Кляўко.
3.прыназ.зР. Спалучэнне з прыназоўнікам «наўсцяж» выражае прасторавыя адносіны: ужываецца пры ўказанні на прадмет, уздоўж па лініі якога што‑н. размяшчаецца, рухаецца. Самалёты, як развярнуліся, так і паляцелі наўсцяж дарогі, на захад, на гарадок.Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)