сяк, прысл.
У выразах: (і) так і сяк; ні так, ні сяк; то так, то сяк; ці так ці сяк гл. так.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
збуя́ць, ‑яе; зак.
Пышна разрасціся націннем на шкоду плоданашэнню. Збуяла бульба. Гарох збуяў. □ Здаецца, калі глядзіш на гэты пагорак сярод балота, то і зямля — плямамі: то блакітная — дзе дурніцы, то чырвона-белая — гэта дзе збуяў і разросся бруснічнік. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
залп, ‑а, м.
Адначасовы выстрал з некалькіх гармат, мінамётаў, вінтовак і пад. Залпы і паасобныя стрэлы ўсё мацнелі, гусцелі і ўрэшце зліліся ў суцэльны гул. Мележ. [Гарматныя стрэлы] то змаўкалі зусім, то грымелі рэдка, па адным, то разам цэлымі залпамі. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Выталу́піць ’вытарашчыць, вылупіць вочы’ (Крывіч, 12, 1926, 111). Відавочна, з *вы‑то‑лупіць (гл. лупіць), дзе ‑то‑ ўзмацняльная ўстаўка; параўн., напрыклад, чэш. roz‑to‑milý, рус. рас‑то‑пырить (параўн. Фасмер, 3, 446).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ту́каўка ‘удод, Upupa epops L.’ (Некр. і Байк., Касп.). Да ту́каць ‘крычаць, палохаць крыкам’ (гл.); названа паводле крыку птушкі, які ўспрымаўся па-рознаму, параўн. то‑то‑то — перадача гукаў спеву ўдода (Мова Сен.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
-то, часціца вылучальная.
Ужываецца ў сказах пры вылучэнні, падкрэсліванні слова, да якога адносіцца. [Жданаў:] — Так-то яно так, але трэба нешта і нам рабіць. Гурскі. Брат-то ты мой, але еш хлеб свой. Машара. [Астап:] — А не дай жа ты ліха, зусім забыўся. Дзяўчына здарожылася, дзяўчына калі-то мела ў роце, а тут зубы загаварваю, даруй мне старому... Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
грашы́шчы, ‑аў; адз. няма.
Разм. Вялікая сума грошай. Такімі грашышчамі варочае. □ О то, брат, горад! от дамішчы, О то дзе сыпалі грашышчы! Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хляўчу́к, хлеўчука, м.
Тое, што і хлеўчык. [Маці] то з Толікам забаўлялася, то ўходжвалася па гаспадарцы, майстравала з Люсяй маленькі хляўчук для качак. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шыпшы́навы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да шыпшыны. То ён [Віцька].. калючага дзядоўніку назапускаў дзяўчынцы ў валасы, то шыпшынавых зярнятак пасылаў за шыю. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
карта́віць, ‑таўлю, ‑тавіш, ‑тавіць; незак.
Вымаўляць начыста, няправільна гукі «р» або «л». Калі .. [Васіль] хваляваўся, то пачынаў прыкметна картавіць. Шамякін. Гаворка .. [Адэліны] была нейкая птушыная, яна не то картавіла, не то прыкідвалася, што картавіць, і, мабыць, лічыла, што вельмі хораша гаворыць. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)