у старажытнагрэчаскай міфалогіі мірнае племя, што кармілася пладамі чароўнага лотасу. Пакаштаваўшы гэтых пладоў, спадарожнікі Адысея забыліся пра радзіму і пажадалі назаўсёды застацца ў краіне Л., але Адысей сілай прымусіў іх вярнуцца на караблі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Піх ’штуршок’, ’штурханне’ (Нас.: мсцісл., Нар. лекс.) — аддзеяслоўнае ўтварэнне. Да піха́ць (гл.). Сюды ж піхам ’гвалтам, сілай, бітком’ (Нас.).
Піх!піхі́сь! піхе́ль! піхе́нь! піху́нь! ’пра хуткі штуршок, штурханне’ (Нас.; мсцісл., Нар. лекс.). Гукапераймальныя — да піха́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
фаталі́зм
(фр. fatalisme, ад лац. fatalis = наканаваны)
вера ў непазбежнасць лёсу, у тое, што ўсё прадвызначана нейкай таямнічай сілай.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
планкто́н
(гр. plankton = блукаючае)
сукупнасць найдрабнейшых раслінных і жывёльных арганізмаў, якія жывуць у тоўшчы вады і перамяшчаюцца сілай цячэння.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
абры́нуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак., што.
1. З сілай апусціць, зваліць, абрушыць што‑н. на каго‑, што‑н. Хочацца абрынуць на здраднікаў такую дубіну, каб адным махам скрышыць змяіныя гнёзды.Карпюк.
2.перан. З вялікай сілай накіраваць, нацэліць на каго‑, што‑н. Дот абрынуў на галаву калоны кулямётныя чэргі.Хадкевіч.І выйшла так, што Юрка абрынуў на Севу не толькі сваё абурэнне, а і сваю крыўду.Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
электраво́рыва, ‑а, н.
Узорванне глебы сельскагаспадарчымі прыладамі, якія рухаюцца сілай электраэнергіі. Электрычная энергія пачынае шырока ўжывацца і ў паляводстве: злектраворыва, малацьба, абвадненне палёў у засушлівых раёнах.«Беларусь».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. З сілай выцягнуць, вырваць што-н. моцна ўбітае, прымацаванае і пад.
В. цвік са сцяны.
В. ліст з кнігі.
2. Драпаючы, выдаліць, вырваць.
В. вочы.
3.перан. Атрымаць, узяць з вялікай цяжкасцю (разм.).
|| незак.выдзіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зве́ргнуць, -ну, -неш, -не; -ні́; -нуты; зак.
1.каго-што. Сілай пазбавіць улады, скінуць; знішчыць, спыніць існаванне чаго-н. (высок.).
З. цара.
З. самадзяржаўе.
2.каго і без дап. Нарадзіць заўчасна (пра жывёл; разм.).
Карова звергла.
|| незак.звярга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз.звяржэ́нне, -я, н. (да 1 знач.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
hale
I[heɪl]
adj.
мо́цны, здаро́вы
II[heɪl]
v.t.
1) цягну́ць сі́лай, валачы́; ту́заць
2) змуша́ць (ісьці́), заця́гваць куды́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Ingenio pollet, qui vim natura negavit
Розумам бярэ той, каму прырода адмовіла ў сіле.
Умом берёт тот, кому природа отказала в силе.
бел. Не сілай бярэ, а розумам. Сіла розуму уступае. Конь бярэ сілаю, а чалавек ‒ розумам. Маленькі, ды ўдаленькі, вялікі, ды дурны. Нораў бычачы, а розум цялячы. Даў Бог нораў, а сілай абдзяліў.
рус. Бери в работе умом, а не горбом. И сила уму уступает. Мал, да удал. Невелик узелок, да крепко затянут. Велик верблюд, да воду возят, мал соболь, да на голове носят.
фр. Petit mais brave (Мал, да удал).
англ. Little things are pretty (Маленькие вещи хороши). One good head is better that a hundred strong hands (Одна хорошая голова лучше сотни сильных рук).
нем. Klein, aber fein (Мал, но удал).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)