адле́гчы сов.

1. отле́чь;

боль ~лёг — боль отлегла́;

злосць ~лягла́ — злость отлегла́;

2. спасть;

маро́з адлёг — моро́з спал;

◊ ~лягло́ ад сэ́рца — отлегло́ от се́рдца

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

укава́ць сов.

1. разг. (обить металлом) окова́ть;

2. перен. (о морозе и т.п.) скова́ть, закова́ть;

маро́з ~ва́ў раку́ — моро́з скова́л (закова́л) ре́ку́;

3. вкова́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

памякчэ́ць

1. weich wérden;

2. перан sich míldern, náchlassen* vi;

маро́з памякчэ́ў der Frost lieβ nach;

3. (пра каго-н) sich erwéichen lássen*; náchgeben* vi

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

над (нада), прыназ. з Т.

1. Ужыв. пры абазначэнні размяшчэння, знаходжання каго-, чаго-н. зверху, паверх каго- ці чаго-н.; у непасрэднай блізкасці да таго, што названа залежным словам.

Туман над возерам.

Нада мной.

Вёска над Прыпяццю.

2. Ужыв. для абазначэння накіраванасці дзеяння на што-н., засяроджанасці на чым-н.

Працаваць над творам.

Сядзець над задачай.

3. У спалучэнні з займеннікам «усе» паказвае на вышэйшае праяўленне ўласцівасцей дадзенага прадмета.

Мароз над усімі маразамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

наско́чыць, -ко́чу, -ко́чыш, -ко́чыць; зак.

1. на каго-што. З ходу, з разгону наткнуцца на каго-, што-н.

Н. на плот.

2. на каго (што). Раптоўна накінуцца, напасці на каго-н.

Мядзведзь наскочыў на чалавека.

3. Нечакана з’явіцца (прыехаць, прыйсці і пад.).

Партызаны наскочылі з лесу.

4. перан. Раптоўна ўзнікнуць, пачацца і г.д. (пра вецер, мяцеліцу і пад.).

Наскочыў мароз.

5. Пра час, пару года: хутка надысці, настаць (разм.).

А тут і жніво наскочыла.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пераме́л, ‑у, м.

Неглыбокае месца на ўсю шырыню ракі. Цяпер плыткі перамел зарос чаротам, рагазою, па ім як не слалася ніцая лаза. Сачанка. Назаўтра мароз хоць і памацнеў крыху, але яго моцы яшчэ не хапала на тое, каб надзейна стала рака, хоць на перамеле. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фата́льны, ‑ая, ‑ае.

Непазбежны, немінучы; быццам прызначаны лёсам. Фатальны збег акалічнасцей. □ І заўсёды нейкае фатальнае супадзенне і паслядоўнасць: Валатовіч — Лемяшэвіч... Шамякін. // Які выяўляе нешта наканаванае. [Гюнтэр] зарагатаў.. І ў гэтым смеху было нешта злавеснае, фатальнае, што ў пісара і ардынарца прабег мароз па скуры. Дамашэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

злы

1. (злосны) böse, bóshaft, bösartig; wütend, böse, erbóst; grímmig (сярдзіты);

2. (суровы, цяжкі) únheilvoll, böse, arg, schlimm;

злы маро́з grímmiger Frost;

злы саба́ка bíssiger [schárfer] Hund

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

дасягну́ць сов., в разн. знач. дости́чь, дости́гнуть;

ло́дка дасягну́ла сярэ́дзіны рэ́чкі — ло́дка дости́гла середи́ны реки́;

маро́з дасягну́ў 40° — моро́з дости́г 40°;

д. паўнале́цця — дости́чь совершенноле́тия

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Зыр 1 ’адкрытае месца’. Параўн. укр. зір ’зрок’. Апафанічны варыянт кораня, прадстаўленага ў зрок, зрэнка, зара, зорка (гл.) са ступенню i > y.

Зыр 2 ’халодны, пранізлівы вецер’, зы́рыць ’прыпякаць (пра мароз)’, зы́рка ’горача’ (Сл. паўн.-зах.), зыр ’гарачыня, спёка, жар’ (тураў., ТС). Верагодна, перанос ад зыр 1, на што ўказваюць антанімічныя значэнні ў розных рэгіёнах.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)