Барабаны ’рукавы сарочкі з папярочнымі на іх зверху чырвонымі палосамі’ (Шн., 3). Не вельмі ясна. Магчыма, першапачаткова ’шырокія надуўныя рукавы’ (як барабаны). Параўн. таксама стракатую фарбу барабанаў. Цікава, што рус. (разан.) бараба́н — гэта ’папяровы карункавы ўзор’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вярхо́м ’конна’ (БРС), вярьхом ’тс’ (Бяльк.), укр. верхом, рус. верхом, польск. wierzchem ’тс’. Узнікла як адгалінаваны амонім з дзеепрыслоўя верхам (< vьrx‑ъmь) ’зверху, наверсе’, якое ўяўляе сабой творны склон адзіночнага ліку ад верх (Шанскі, 1, В, 70).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лу́карава ’звіліста’ (Дразд., Гарэц.), ст.-рус. лукарево (лукоряво) ’тс’. Да прасл. lǫkъ > лук 1, лука́ (гл.). Утворана пры дапамозе суфікса ‑arъ або ‑orъ (параўн. socharъ, sochorъ (< soxa) ’шост, раздвоены зверху’), да якіх пазней далучыўся суфікс ‑ěv‑o.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
саста́віць, -ста́ўлю, -ста́віш, -ста́віць; -ста́ўлены; зак., што.
1. Паставіць побач або ў адно месца.
С. снапы ў мэндлікі.
С. сталы ў адзін рад.
2. Атрымаць што-н. цэлае, злучыўшы асобныя часткі.
С. цягнік.
С. лякарства (перамяшаўшы кампаненты).
3. Зняць што-н. зверху.
С. вазоны з акна на падлогу.
|| незак. састаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. састаўле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
цыбу́ля, -і, ж.
1. Агароднінная расліна сямейства лілейных з цыбулінай у падземнай частцы і трубчастымі лістамі зверху.
Пасадзіць цыбулю.
2. зб. Ядомыя трубчастыя лісты або падземныя галоўкі гэтай расліны.
Зялёная ц.
Рэпчатая ц.
3. Назва некаторых травяністых цыбульных раслін сямейства лілейных.
Ц. мядзведжая.
|| памянш.-ласк. цыбу́лька, -і, ДМ -льцы, ж.
|| прым. цыбу́льны, -ая, -ае.
Сямейства цыбульных (наз.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
◎ Піга́рак, абаранка ’прыгар (на бульбе)’ (хойн., брагін., Мат. Гом.), пігаркі ’падгарэлая (зверху ў чыгуне) вараная бульба’ (рэч., Нар. сл.; лях., Сл. ПЗБ), цыгарка ’плеўка на вараным малацэ’ (драг., Лучыц-Федарэц, вусн. паведамлю Да нагі (гл.) > ’пегара пры ад’ідэацыі гарэць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
восць, ‑і, ж., зб.
Доўгія і больш рэдкія валасы на скуры жывёл у параўнанні з асноўным слоем валасоў, шэрсці, шчаціны і пад. Зверху бабёр пакрыты восцю — доўгімі і параўнальна рэдкімі валасамі. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абвары́ць, ‑вару, ‑варыш, ‑варыць; зак., каго-што.
Крыху паверыўшы, зверху зварыць, а ўсярэдзіне пакінуць сырым. Абварыць мяса. // Абліць варам (кіпнем). Абварыць венік. □ Пякло нясцерпна. Млела ўсё навокал, Нібы зямлю хто варам абварыў. Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
назграба́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
Згрэбці нейкую (часцей вялікую) колькасць чаго‑н. Назграбаць снегу. □ Сена было зверху сухое.. Мы назграбалі сушэйшага, натапталі поўную лодку, прывезлі, амаль што набілі ім нашы палаткі. Гаўрылкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шчыке́ты, ‑аў; адз. шчыкет, ‑а і ‑у, М ‑кеце, м.
Тое, што і штыкеты. Высокія шчыкеты навакол рынку былі аплецены зверху калючым дротам. Якімовіч. За шчыкетам квітнелі чырвоныя, жоўтыя і белыя цюльпаны. Аношкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)