бу́льба, -ы, ж.

1. Аднагадовая агародная расліна сямейства паслёнавых з падземнымі клубнямі.

2. Клубні гэтай расліны, якія выкарыстоўваюцца як харч, корм і сыравіна.

Найлепшая ежа — б. з селядцом.

3. Назва беларускага народнага танца.

◊

Бульба ў мундзірах — звараная ці спечаная з лупінамі бульба.

|| прым. бульбяны́, -а́я, -о́е (да 1 і 2 знач.).

Б. крухмал.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

стряпня́ ж., разг.

1. (действие) гатава́нне, -ння ср.; майстрава́нне, -ння ср.; фабрыкава́нне, -ння ср.; см. стря́пать;

2. (еда) е́жа, род. е́жы ж.;

невку́сная стряпня́ нясма́чная е́жа;

3. перен. (выдумка) вы́думка, -кі ж., мазня́, -ні ж.; (писанина) пісані́на, -ны ж.; (фабрикация) фабрыка́цыя, -цыі ж.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Сяду́шкі ’ежа з яец, смажаных на сале’ (Сцяшк.). Відаць, да сядаць (гл.), аднак матывацыя не зусім зразумелая.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

His olus, his oleum sapit, ergo vasta fit esca

Адным здаецца смачнай гародніна, другім ‒ масла, таму ежа бывае рознай.

Одним кажутся вкусными овощи, другим ‒ масло, поэтому пища бывает разной.

Гл.: De gustibus...

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

лама́нцы, ‑аў; адз. ламанец, ‑нца, м.

Абл. Ежа — піражкі або кавалкі скавародніка з кіслага пшанічнага цеста, залітыя канапляным малаком і падсмажаныя. За квасам елі верашчаку, А потым блінчыкі на маку, А там ламанцы, праснакі З пшанічнай добрае мукі. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мучны́, ‑ая, ‑ое.

1. Які мае адносіны да мукі, прызначаны для мукі. Вось ужо апошняя прама, крама мучная, а далей пойдуць хаты земляробаў. Пестрак.

2. Прыгатаваны з мукі. Мучны клей. // у знач. наз. мучно́е, ‑ога, н. Ежа з мукі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

З’е́д ’шрам’ (Мат. Гом.). Відаць, бяссуфіксны назоўнік ад зʼесці, jьz‑ěd‑ti ’сапсаваць, грызучы’. Корань *ěd‑. Гл. ежа.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

харч, -у, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Тое, што спажываюць, чым жывяцца, ежа.

Мясны х.

Нешта ж ты змізарнеў на гарадскіх харчах.

2. Корм для жывёлы.

Нарыхтаваць харчу жывёле на зіму.

3. перан. Тое, што з’яўляецца крыніцай роздуму, разважанняў.

Даць х. для мозгу.

◊

На харчах святога Антонія (разм., жарт.) — недаядаючы, галадаючы.

|| прым. харчо́вы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ны́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.

1. Орган мочавыдзялення ў чалавека і пазваночных жывёл. Запаленне нырак.

2. толькі мн. (ны́ркі, ‑рак). Гэты орган некаторых жывёл як ежа.

•••

Блукаючая нырка — захворванне ныркі, якое праяўляецца ў яе ненармальнай рухомасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

яда́, ‑ы, ДМ ядзе, ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. есці.

2. Тое, што ядуць і п’юць; ежа. Застаўляе [пан] стол дубовы Сытаю ядою, Мёд, віно ў жбанах б’е пенай, Як бы мора тое. Купала. Хлеб ды вада — маладзецкая яда. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)