паса́жны, ‑ая, ‑ае.
1. Атрыманы, дадзены ў пасаг. Перад.. [шафай] ляжалі.. ўсе яе [мацерыны] святочныя спадніцы — і дзявочыя яшчэ, і пасажныя. Чорны. Дзяўчаты ў час мяцеліц ткалі, Бялілі белаю вясной І да пары прыберагалі Пасажны скарб, як гонар свой. Пысін.
2. Тое, што і пасаджоны. Птушкі ў мільён струн вяселле гралі нам, Пасажнай маткай была пчолка. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мануме́нт, ‑а, М ‑нце, м.
1. Архітэктурнае або скульптурнае збудаванне ў гонар якой‑н. выдатнай падзеі, асобы; помнік. Аўтобус прыпыніўся на Круглай плошчы насупроць манумента-помніка героям Айчыннай вайны. Паслядовіч. // Велічны помнік над магілай.
2. перан. Што‑н. велічнае, створанае чалавекам, якое застаецца як памяць аб ім. А яго [Леніна] найлепшы твор, Найлепшы манумент — СССР. Бядуля.
[Лац. monumentum ад moneo — напамінаю.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АЛЕ́ГІЯ,
малая планета № 3501. Сярэдні дыяметр 17 км, пл. каля 90 км², сярэдняя адлегласць ад Сонца прыблізна 3 а.а., перыяд абарачэння 5 гадоў. Адкрытая ў 1971 у Крымскай астрафіз. абсерваторыі. Наз. ў гонар астранома Алега Коратцава.
т. 1, с. 236
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
КЮРЫ́,
пазасістэмная адзінка актыўнасці радыеактыўных ізатопаў. Названа ў гонар П.Кюры і М.Складоўскай-Кюры. Абазначаецца Кі. І Кі — актыўнасць ізатопу, у якім за 1 с адбываецца 3,7∙1010 актаў распаду, 1 Кі = 3,7 Бк. Гл. таксама Бекерэль.
т. 9, с. 77
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
дыфіра́мб
(гр. dithyrambos)
1) урачыстая песня ў старажытнагрэчаскай літаратуры ў гонар бога Дыяніса, пазней — літаратурная форма, блізкая да гімна і оды;
2) перан. перабольшаная пахвала, непамернае ўсхваленне.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
сатурна́ліі
(лац. Saturnalia, ад Saturnus = імя старажытнарымскага бога земляробства)
1) старажытнарымскае свята ў гонар бога Сатурна, якое спраўлялася пасля заканчэння палявых работ;
2) перан. бесшабашная гулянка; папойка.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
трыумфа́льны
(лац. triumphalis)
1) урачысты, пераможны, які праходзіць з незвычайным уздымам (напр. т-ае шэсце);
2) збудаваны ў гонар якой-н. перамогі, урачыстасці (напр. т-ая арка).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
дыфіра́мб
(гр. dithyrambos)
1) урачыстая песня ў гонар бога Дыяніса ў старажытных грэкаў;
2) перан. перабольшаная пахвала, непамернае ўсхваленне (напр. спяваць дыфірамбы каму-н.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
АРХІЛО́Х
(Archilochos),
старажытнагрэчаскі паэт-лірык 2-й пал. 7 ст. да н.э. Нарадзіўся на в-ве Парос. Вёў вандроўніцкае жыццё, быў воінам-наёмнікам. Браў за ўзор паэзію Гамера, але супрацьпастаўляў эпічнаму ідэалу вобраз індывідуалізаванага чалавека. У яго сатыр. ямбах, элегіях, эпіграмах, гімнах (захаваліся ва ўрыўках) — роздум пра зменлівасць лёсу, гонар, доблесць, пасмяротную славу. Творчасць Архілоха адметная разнастайнасцю жанраў і рытмаў (упершыню выкарыстаў ямб). На радзіме ў гонар Архілоха было пабудавана свяцілішча (уцалелі рэшткі з надпісамі — біяграфічныя звесткі пра Архілоха і ўрыўкі з яго вершаў).
Тв.:
Рус. пер. — у кн.: Эллинские поэты. М., 1963.
т. 1, с. 525
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БАРШЧ Міхаіл Восіпавіч
(29.1.1904, Масква — 8.11.1976),
рускі і бел. архітэктар і педагог. Праф. (1947). Скончыў Вышэйшы маст.-тэхн. ін-т (1926). У 1948—52 працаваў на Беларусі. Адзін з аўтараў планіроўкі і забудовы плошчаў Перамогі і Якуба Коласа, жылых дамоў на праспекце Ф.Скарыны (1949—56, Мінск; Дзярж. прэмія Беларусі 1968). Сярод інш. работ: жылыя дамы ў Маскве і Новасібірску (1930—50), помнік К.Э.Цыялкоўскаму ў Калузе (1958), манументы ў Маскве ў гонар дасягненняў сав. народа ў асваенні касм. прасторы (1964) і ў Жэневе ў гонар дасягненняў чалавецтва ў асваенні космасу (1971, усе ў сааўт.).
т. 2, с. 324
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)