панегі́рык, ‑а, м.
1. У Старажытнай Грэцыі і Рыме — надмагільная пахавальная прамова, якая ўслаўляе подзвігі памёршага.
2. Празмерна хвалебны водзыў аб кім‑, чым‑н. [Генадзь:] — Яна [Міхаліна] прамову рыхтуе ў гонар завуча. Урачысты панегірык. Шамякін. // Пра літаратурны твор, які з’яўляецца хвалебным водзывам аб кім‑, чым‑н., пахвалой каго‑, чаго‑н. Панегірыкам, напрыклад, можна назваць рэцэнзію, у якой даецца занадта завышаная.. ацэнка таму ці іншаму літаратурнаму твору. А. Макарэвіч.
[Грэч. panēgyrikos (logos) — прамова на ўрачыстым сходзе.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пачэ́сны, ‑ая, ‑ае.
1. Які карыстаецца павагай, пашанай; ганаровы. Каманда парахода на чале з яе капітанам адносілася да нас як да пачэсных сваіх гасцей. Сяргейчык.
2. Які робіць гонар каму‑н. Пачэсны абавязак. Пачэснае заданне. Пачэснае месца. □ Захоплены ідэямі гуманізму, беларускі вучоны ўзяўся за нялёгкую, але пачэсную справу выдання кніг на роднай мове. С. Александровіч. // Які не парушае годнасці каго‑, чаго‑н. Пачэсны мір.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рэ́сціць ’дабіць, даканаць; пакараць’ (слон., Нар. лекс.), дарэ́сьціць ’дакончыць’ (Нар. сл.), ’разбурыць, разбіць’ (зэльв., Жыв. сл.). Рус. рестить ’лаяцца’, изрестити ’выкалаць’. Прасл. *restiti ’калоць, біць; лаяцца, караць’, магчыма, уяўляе сабой дэнамінатыў ад *restъ(ь?), верагодна ў значэнні ’калючка, вастрыё’, як, напрыклад *čьstiti ’шанаваць’ < *čьstь ’гонар’; gostiti ’гасцяваць’ < gostь ’госць’ (Гарачава, Этимология–1980, 105–106). Відаць, сюды ж рэ́сткі, мяркуючы па ілюстрацыі: крычэць на ўвесь свет рэсткім крыкам (Глеб Альгердзіч. Нашчадкі і спадкаемцы // Шыпшына, № 2, 1946. С. 36), са значэннем ’востры, пранізлівы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ва́хта
(польск. wachta, ад ням. Wacht)
1) від дзяжурства на караблі, а таксама частка экіпажа, якая нясе гэта дзяжурства;
2) перан. самаадданая праца ў гонар важнай падзеі (напр. працоўная в.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
бенефі́с
(фр. bénéfice = прыбытак, карысць; перавага)
1) спектакль у гонар аднаго з яго ўдзельнікаў як выражэнне прызнання заслуг артыста;
2) уст. спектакль, збор з якога ішоў на карысць аднаго з удзельнікаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
вакхана́лія
(лац. bacchanalia, ад гр. Bakchos = адно з імён бога вінаградарства і вінаробства Дыяніса)
1) свята ў гонар Дыяніса (Вакха) у Стараж. Грэцыі і Рыме;
2) перан. разгульнае баляванне; оргія 2.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
wáhren
vt захо́ўваць, берагчы́, шанава́ць (напр. гонар)
séine Réchte ~ — барані́ць свае́ правы́
wáhre dich! — сцеражы́ся!
wáhre déine Zúnge! — разм. прытрыма́й язы́к!
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
гімн
(лац. hymnus, ад гр. hymnos)
1) урачыстая песня як сімвал дзяржавы;
2) увогуле хвалебная песня або музычны твор у гонар каго-н., чаго-н. (напр. г. чалавеку працы, г. жыццю).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
ва́хта1
(польск. wachta, ад ням. Wacht)
1) від дзяжурства на судне па ахове яго бяспекі, а таксама частка экіпажа, якая нясе гэта дзяжурства;
2) перан. самаадданая праца ў гонар важнай падзеі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
пралета́рскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да пралетарыя, пралетарыяў. Пралетарская рэвалюцыя. Пралетарская партыя. Пралетарская ўлада. □ Справа адбываецца так, што грамадзянская вайна пачалася як спроба сутычкі з імперыялізмам, якая даказала, што імперыялізм згніў абсалютна і што ўзнімаюцца пралетарскія элементы ўнутры кожнай арміі. Ленін. // Уласцівы пралетарыю, пралетарыяту. Пралетарская культура. □ Уласны домік, гарод, садок, дзеці адарвалі яе ад рабочай сям’і. Але ж павінен быў застацца ў жанчыны рабочы, пралетарскі гонар. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)