прага́ліна, -ы, мн. -ы, -лін, ж.

Месца, не запоўненае тым, што знаходзіцца вакол яго (напр., невялікая палянка ў лесе, светлая пляма на хмарным небе і пад.).

|| памянш. прага́лінка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пы́рскацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак., чым.

1. Пакрываць сябе пырскамі чаго-н.

П. адэкалонам.

2. Пырскаць на каго-н., адзін на аднаго ці вакол сябе.

П. вадой.

|| зак. папы́рскацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. пы́рсканне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тэлу́рый

(лац. tellus, -luris = Зямля)

прыбор, які наглядна паказвае рух Зямлі вакол Сонца і сутачнае вярчэнне Зямлі вакол сваёй восі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

галавано́гі, ‑ая, ‑ае.

З выразна акрэсленай галавой і шчупальцамі вакол рота (пра высокаарганізаваных марскіх малюскаў).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ГЕЛІЯЦЭНТРЫ́ЧНАЯ СІСТЭ́МА СВЕ́ТУ,

вучэнне, паводле якога Зямля і інш. планеты рухаюцца вакол Сонца (дакладней, вакол агульнага цэнтра мас усёй сістэмы). Прыйшла на змену геацэнтрычнай сістэме свету. Стваральнік геліяцэнтрычнай сістэмы свету М.Капернік у сваім творы «Пра абарачэнне нябесных свяціл» (1543) матэматычна абгрунтаваў ідэю руху Зямлі і інш. планет вакол Сонца, вызначыў паслядоўнасць размяшчэння планет і іх адносную аддаленасць ад Сонца. Асн. палажэнні геліяцэнтрычнай сістэмы свету адыгралі вызначальную ролю ў станаўленні дакладнага прыродазнаўства.

т. 5, с. 143

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

віто́к, -тка́, мн. -ткі́, -тко́ў, м.

1. Адзін абарот спіралі.

В. спружыны.

2. Тое, што навіта ў выглядзе спіралі.

В. абмоткі.

3. Пры палёце: адзін абарот на арбіце.

В. касмічнага карабля вакол Зямлі.

|| прым. вітко́вы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

галавакружэ́нне, -я, мн. -і, -яў, н.

Хваравіты стан, пры якім страчваецца пачуццё раўнавагі і чалавеку здаецца, што ўсе прадметы вакол яго кружацца, хістаюцца.

Г. ад малакроўя.

Г. ад поспехаў (перан.: празмернае захапленне сваімі поспехамі, зазнайства ад поспехаў).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

абве́шаць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., каго-што.

Развешаць што-н. па ўсёй паверхні або вакол чаго-н., увешаць.

А. сцены малюнкамі.

|| незак. абве́шваць, -аю, -аеш, -ае.

|| звар. абве́шацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак. абве́швацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ца́рстваваць, -твую, -твуеш, -твуе; -твуй; незак.

1. Быць царом (царыцай); кіраваць царствам (у 1 знач.).

2. перан. Пераважаць; першынстваваць над усімі ў якіх-н. адносінах.

3. перан. Напаўняць сабой; дамінаваць.

Вакол царствавала цішыня.

|| наз. ца́рстваванне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

obsiadać

незак. kogo/co усаджвацца, садзіцца вакол каго/чаго, абсядаць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)