Verbum

даўжыня́, -і́, мн. даўжы́ні, даўжы́нь, ж.

1. Працягласць лініі, плоскасці, цела паміж двума крайнімі іх пунктамі.

Змераць даўжыню стала.

Меры даўжыні.

Д. вуліцы.

Д. ракі.

2. Працягласць у часе.

Д. рабочага дня.

даўжэ́зны, -ая, -ае (разм.).

Вельмі доўгі.

Прайшлі д. шлях.

Д. дзень, як цэлы год.

даўжэ́ць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -жэ́е; незак.

Станавіцца больш доўгім.

Пад вечар цені даўжэюць.

Вясной дні даўжэюць.

|| зак. падаўжэ́ць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -жэ́е.

да́ўкі, -ая, -ае.

Які перасядае ў горле, выклікае аскому.

Даўкія грушы.

|| наз. да́ўкасць, -і, ж.

да́ўнасць, -і, ж.

1. Аддаленасць у часе якой-н. падзеі.

Справа гэта мае вялікую д.

2. Працягласць існавання чаго-н.

Д. нашага сяброўства.

3. Тэрмін, на працягу якога могуць быць заяўлены якія-н. патрабаванні або пасля якога набываецца або траціцца якое-н. права (спец.).

Іскавая д.

Тэрмін даўнасці мінуў.

даўне́й, прысл.

У старыя часы, у далёкім мінулым.

Д. людзі хадзілі ў саматканым адзенні.

даўне́йшы, -ая, -ае.

1.

Выш. ст. да прыметніка даўні.

2. Які адбыўся задоўга да цяперашняга часу; старадаўні.

Даўнейшыя звычаі адышлі ў нябыт.

3. у знач. наз. даўне́йшае, -ага, н. Мінулае, час, які папярэднічаў сучаснаму.

Д. не вернецца ніколі.

да́ўні, -яя, -яе.

1. Які быў, адбыўся даўно.

Прыгадаўся д. выпадак.

2. Які існуе здаўна.

Даўняе знаёмства.

Справа даўняя — ужо не мае значэння.

даўніна́, -ы́, ж. (разм.).

Былыя, даўнія часы; старадаўнасць.

Пачаў успамінаць даўніну.

Гэта памяць даўніны глыбокай.

даўно́, прысл.

1. Многа часу таму назад, раней.

Д. гэта было.

2. На працягу доўгага часу.

Ён д. тут жыве.

◊

Даўно б так! — ужыв. пры адабрэнні чыйго-н. учынку.

З давён-даўна — з даўніх часоў.

|| ласк. даўне́нька (разм.).