Verbum

кале́цтва, -а, н.

1. Пашкоджанне арганізма, якое робіць цяжкім або немагчымым яго нармальнае функцыянаванне.

Атрымаць цяжкае к.

2. Знявечанне, калечанне.

кале́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

Мерзнуць, зябнуць.

К. на марозе.

кале́чыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; незак., каго-што.

1. Рабіць калекам (калекай).

Вайна калечыць людзей.

2. перан. Псаваць, знявечваць маральна, рабіць непаўнацэнным.

К. душу.

Нельга к. характар дзяцей.

|| зак. скале́чыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны і пакале́чыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны.

|| звар. кале́чыцца, -чуся, -чышся, -чыцца (да 1 знач.); зак. скале́чыцца, -чуся, -чышся, -чыцца і пакале́чыцца, -чуся, -чышся, -чыцца.

калёквіум, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Гутарка выкладчыка са студэнтамі з мэтай выяўлення іх ведаў; род экзамену.

Правесці к.

2. Навуковы сход, семінар з абмеркаваннем дакладаў на пэўную тэму.

К. вірусолагаў.

калёсы, -лёс.

Конная чатырохколая гаспадарчая павозка.

Запрэгчы каня ў к.

|| прым. калёсны, -ая, -ае.

калі́, прысл. і злуч.

1. прысл. пыт. У які час?

К. ж вы прыйдзеце? К. гэта будзе?

2. прысл. неазнач. Калі-небудзь.

Ці чуў ты к. такое? 3. прысл. неазнач. У няпэўны будучы час. Заходзь к. да нас.

4. прысл. азнач. Ужыв. як абстрактнае абазначэнне часу (звычайна ў спалучэнні з часц. «вось»).

Вось к. мне трэба было вярнуцца.

5. злуч. часавы. Ужыв. ў пачатку даданага сказа і выражае:

а) частковае або поўнае супадзенне ў часе дзеяння галоўнага і даданага сказаў; у той час як.

К. ўзышло сонца, мы ўжо былі дома;

б) паслядоўнасць дзеяння; пасля таго як.

Я надта перапужалася, к. пачула такое;

в) паўтаральнасць дзеяння (часта са словамі «заўсёды», «кожны раз» і інш.).

Мы заўсёды рады, к. вы прыязджаеце да нас.

6. злуч. умоўны. Выражае рэальную ўмову здзяйснення, існавання чаго-н.

К. працаваць, дык працаваць.

К. глянеш з пагорка, то ўсё ўбачыш як на далоні.

калі́бр, -а і -у, мн. -ы, -аў, м.

1. -у. Дакладны размер якога-н. вырабу, прадмета.

2. -у. Дыяметр канала ствала агнястрэльнай зброі.

Снарад вялікага калібру.

3. -у, перан. Пра форму, велічыню, якасць чаго-н.

Людзі рознага калібру.

4. -а. Вымяральны інструмент для праверкі размераў, формы і ўзаемнага размяшчэння частак вырабу (спец.).

|| прым. калі́бравы, -ая, -ае (да 1, 2 і 4 знач.).

калібрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; незак., што (спец.).

1. Правяраць або ўдакладняць калібр (у 1 знач.).

К. дрот.

2. Правяраць шкалу дзяленняў якога-н. вымяральнага прыбора.

К. тэрмометр.

|| наз. калібрава́нне, -я, н. і калібро́ўка, -і, ДМ -ро́ўцы, ж.

калі́бры, нескл., м. і ж.

Надзвычайна маленькая птушка з яркім апярэннем, водзіцца ў Цэнтральнай і Паўднёвай Амерыцы.

ка́ліва, -а, мн. -ы, -ліў і -ліваў, н.

1. Асобна ўзятая расліна, сцябліна, саломіна і пад.

К. пшаніцы.

2. перан. Пра самую малую колькасць чаго-н. (разм.).

К. надзеі.

3. у знач. прысл. Крыху (разм.).

◊

Да апошняга каліва (разм.) — усё, цалкам.

Ні каліва (разм.) — ніколькі, ані.

|| памянш.-ласк. ка́ліўца, -а, мн. -ы, -аў, н.