ГРУНТАМАТЭРЫЯ́ЛЫ,

будаўнічыя матэрыялы, якія вырабляюць з гліністых грунтоў (глін, суглінкаў, супескаў) без абпальвання з выкарыстаннем вяжучых рэчываў. Падзяляюцца на грунтабетоны (умацоўваюцца цэментам, вапнай, гіпсам) і грунтасілікатныя матэрыялы (умацоўваюцца грунтацэментам — сумессю алюмасілікатных рэчываў са злучэннямі шчолачных металаў), сырцовыя (робяцца з гліны без прымесей, напр. цэгла-сырэц) і саманныя (з гліны і валакністых запаўняльнікаў, напр. саломы, кастрыцы). Грунтабетоны, сырцовыя і саманныя грунтаматэрыялы воданяўстойлівыя, грунтасілікатныя — вода- і марозаўстойлівыя. Грунтаматэрыялы выкарыстоўваюць у дарожным, гідратэхн., аэрадромным, сельскім буд-ве.

П.М.Багаслаўчык.

т. 5, с. 465

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АМЕНСАЛІ́ЗМ

(ад а... + лац. mensa стол, трапеза),

форма ўзаемадзеяння паміж папуляцыямі (арганізмамі), калі адна з іх адмоўна ўздзейнічае на другую без карысці для сябе і без адмоўнага ўплыву з боку той, на якую ўздзейнічае. Назіраецца, напр., паміж плесневымі грыбамі, што прадуцыруюць антыбіётыкі, і бактэрыямі, жыццядзейнасць якіх пры гэтым прыгнечваецца або істотна абмяжоўваецца; паміж драпежнікамі і птушкамі, якія іх суправаджаюць і здольныя наклікаць на іх ворага або ўскладніць паляванне. Гл. таксама Каменсалізм, Паразітызм.

т. 1, с. 312

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Барні́цы ’каноплі без семя’. Гл. брані́цы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Галамо́ўзы ’бязвусы, без барады’. Гл. галамо́ўза.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

samopas

м.

1. самапасам, без нагляду;

bydło chodzi po lesie samopas — жывёла (быдла) ходзіць па лесе без догляду;

2. самастойна; індывідуальна; адной асобай

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

nbesehen, unbeshen

a без агля́ду, без праве́ркі

er nimmt lles ~ hin — ён усё прыма́е на ве́ру

etw. ~ gluben — ве́рыць на сло́ва

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

вы́радак, -дка м., разг.

1. вы́родок, отро́дье ср.; уро́д, уро́дец; уро́дина м. и ж.;

2. презр. (о никчёмном человеке) ублю́док, межеу́мок;

3. презр. и́зверг;

фашы́сцкія ~дкі — фаши́стские и́зверги;

у сям’і́ не без вы́радкапосл. в семье́ не без уро́да

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

папро́сту прысл.

1. (непасрэдна, без цырымоній) ngezwungen, hne mstände;

2. разм. (не на літаратурнай мове) mgangssprachlich

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

шлы́ндаць разм. пагард. sich hermtreiben*, schlndern vi; müßig ghen*;

шлы́ндаць без спра́вы bmmeln; die Tge sthlen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

заклёпка ж.

1. (дзеянне) гл. заклёпванне;

2. (стрыжань) Niet m -(e)s, -e;

без заклёпкі netlos

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)