саступі́ць, -ступлю́, -сту́піш, -сту́піць; -сту́плены; зак.
1. Пакінуўшы якое-н. месца, перайсці на іншае.
С. на тратуар.
С. з ганка (спусціцца).
2. што і чаго. Добраахвотна адмовіцца ад каго-, чаго-н., перадаўшы каму-н. іншаму (разм.).
С. сваю чаргу.
С. месца ў аўтобусе (вызваліць для іншага). Не саступім ворагу зямлі роднай (не здадзім).
3. Перастаць супраціўляцца, пярэчыць; пайсці на ўступкі (разм.).
Ён жа малы, трэба яму с.
4. Аказацца горшым у якіх-н. адносінах пры параўнанні з кім-, чым-н.
У ведах па геаграфіі ён не саступіць нікому.
5. што. Пры продажы аддаць танней вызначанай цаны.
Каб саступіла трохі, то можна купіць і больш яблыкаў.
|| незак. саступа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
АЭРАТО́П
(ад аэра... + грэч. topos месца),
частка прыземнага слоя паветра, састаў і рэжым якога знаходзяцца пад уздзеяннем унутр. кампанентаў экасістэмы і знешніх атмасферных працэсаў. Для колькаснага апісання выкарыстоўваюць паказчыкі інтэнсіўнасці сонечнай радыяцыі, скорасці ветру, т-ры і вільготнасці паветра, наяўнасці вуглякіслага газу і інш.
т. 2, с. 174
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВЯ́ЗЕНЬ,
асоба, якая знаходзіцца ў зняволенні, зняволены. Тэрмін «вязень» паходзіць ад стараж. бел. «везенне» — назвы меры пакарання (пазбаўленне волі, зняволенне) і месца, дзе яно ажыццяўлялася (вежа, астрог, турма і да т.п.). «Вязень сумлення» — чалавек, якога ўзялі пад варту, зняволілі па паліт., рэліг. і інш. матывах.
т. 4, с. 340
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
заме́сці, -мяту́, -мяце́ш, -мяце́; -мяцём, -мецяце́, -мяту́ць; замёў, -мяла́, -ло́; -мяці́; -ме́цены; зак.
1. што. Падмятаючы, сабраць у адно месца ці аддаліць убок.
З. смецце ў куток.
2. каго-што. Пакрываючы чым-н. сыпкім, закрыць, засыпаць.
Мяцеліца замяла дарогу.
З. сляды злачынства (перан.: утаіць).
|| незак. замята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
замясці́ць, -мяшчу́, -ме́сціш, -ме́сціць; -ме́шчаны; зак.
1. каго-што кім-чым. Паставіць на чыё-н. месца, замяніць.
На фізічна цяжкіх участках з. жаночы персанал мужчынскім.
2. што. Заняць свабодную пасаду, вакансію.
З. вакантныя адзінкі.
|| незак. замяшча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. замяшчэ́нне, -я, н.
Конкурс на з. пасады загадчыка аддзела.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
звалачы́, -лаку́, -лачэ́ш, -лачэ́; -лачо́м, -лачаце́, -лаку́ць; -ло́к, -лакла́, -ло́; -лачы́; -ло́чаны; зак., каго-што (разм.).
1. Цягнучы, зняць з чаго-н.
З. мех з воза.
2. Валочачы, знесці ў адно месца.
З. галлё ў кучу.
3. Знесці куды-н. далёка.
Дзеці звалаклі граблі.
|| незак. звалака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
з’е́хацца, з’е́дуся, з’е́дзешся, з’е́дзецца; з’е́дзься; зак.
1. Едучы, сустрэцца, сутыкнуцца.
З. на ростанях.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сабрацца ў адно месца, прыехаўшы з розных месц (пра многіх).
На вяселле з’ехалася ўся радня.
|| незак. з’язджа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. з’езд, -у, М -дзе, м. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адлучы́цца, -лучу́ся, -лу́чышся, -лу́чыцца; зак.
1. Пакінуць якое-н. месца на нейкі час; часова выйсці.
А. на мінутку з дому.
2. Аддзяліцца, адысці ад каго-, чаго-н.
А. ад калоны людзей.
|| незак. адлуча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. адлу́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
Самавольная а.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пара́дкавы, -ая, -ае.
1. Які паказвае месца ў якім-н. радзе і адказвае на пытанні: які, каторы па парадку.
П. нумар.
П. лік.
2. У граматыцы: парадкавы лічэбнік — слова, якое паказвае на парадак пры лічэнні і абазначае прымету як адносіны да колькасці, ліку (напр.: першы, дзясяты, соты, тысячны).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
назбіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.
1. чаго і што. Сабраць за некалькі прыёмаў у нейкай колькасці.
Н. вядро ягад.
2. каго. Запрасіць сабрацца ў адно месца для арганізацыі чаго-н.
Н. народу.
3. чаго. Паступова збіраючы або адкладваючы, назапасіць значную колькасць чаго-н.
Н. грошай на кватэру.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)