ла́зіць, ла́жу, ла́зіш, ла́зіць; незак.
1. Чапляючыся за што-н., узбірацца на што-н. або апускацца ўніз.
Л. па дрэвах.
2. Пранікаць куды-н. паўзком, сагнуўшыся.
Л. пад стол.
3. Уваходзіць у што-н. вадкае.
Л. у ваду.
4. Забірацца праз што-н. унутр.
Л. у хату праз вокны.
5. Прабірацца куды-н. скрытна, крадучыся.
Л. у чужы сад.
6. Забірацца рукой у што-н., шукаць, намацваць.
Л. у куфары.
7. перан. Хадзіць, снаваць дзе-н. (разм.).
Л. па загонах.
◊
Лазіць па кішэнях — займацца кішэнным крадзяжом.
|| наз. ла́зенне, -я, н. і ла́жанне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Перані́шпарыць ’перапароць, перашукаць’ (Касп.). Да пера- (гл.) і нішпарыць (гл. ны́шпарыць), якое ў выніку перастаноўкі зычных першага складу з шні́парыць ’шнырыць; шукаць якую-небудзь ежу, прынюхваючыся’ (гл.), магчыма, у выніку збліжэння з мышкава́ць ’вынюхваць, падкрадвацца’, нішкам ’цішком, употай’, нішкаваць ’вынюхваць, падкрадвацца’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
По́іск, по́іско, по́йск ’пчаліная разведка’ (ТС), параўн. йіск ’тс’ (Жыв. НС). Прасл. *pojьskъ < *po‑jьskati — поіскова́ць, пойскова́ць ’лятаць у разведку’ (ТС); ст.-бел. поисковати ’шукаць’ (Сл. Скар.). Тая ж семантычная матывацыя ляжыць у аснове наймення пушук (Ніканчук, БЛ, 6, 68). Гл. яшчэ іск.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
stóg, stogu
м. стог;
szukać igły w stogu siana прым. шукаць іголку ў стозе сена
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
хвать межд., в знач. сказ., разг.
1. (схватил) хоп; (уварил) стук, лясь;
2. (хватился) хоп; (оглянулся) зірк; (начал искать) пача́ў шука́ць; см. хвати́тьI, хвати́ться.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
raven
I [ˈreɪvən]
1.
n.
крумка́ч, груга́н -а́ m.
2.
adj.
бліску́ча чо́рны
II [ˈrævən]
v.t.
1) жэ́рці; пажыра́ць; пра́гна е́сьці
2) шука́ць нажы́вы, пусто́шыць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
náchsuchen
vi
1) шука́ць
2) (um A) хада́йнічаць (пра што-н.)
um Entlássung ~ — пада́ць у адста́ўку
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
áusspähen
1.
vt высо́чваць; шпіёніць, ві- жава́ць
2.
vi (nach D) выгля́дваць, шука́ць вача́мі (каго-н.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
хвати́ться сов., разг.
1. (схватиться) хапі́цца; ухапі́цца; см. хвата́ться;
2. (обнаружить исчезновение чего-л.) хапі́цца; (начать искать) пача́ць шука́ць; (заметить пропажу) заўва́жыць; (оглядеться) агле́дзецца; (спохватиться) схамяну́цца; (броситься искать) кі́нуцца;
ты, смотри́, прово́рнее, что́бы не хвати́лись ты, глядзі́, хутчэ́й, каб не хапі́ліся (не заўва́жылі, не агле́дзеліся, не схамяну́ліся);
она́ хвати́лась су́мки яна́ пачала́ шука́ць су́мку.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
зы́ркаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм.
1. Глядзець, паглядваць; шукаць каго‑, што‑н. вачамі. Ядвіся зыркала вачамі — то на маці, то на Хрысціну, гатовая вось-вось умяшацца ў спрэчку. Пестрак. Джвучка таптаўся ў парозе, зашпільваў каўнер кашулі і зыркаў вачамі па сценах, — шукаў сваю вопратку. Пташнікаў.
2. Ярка, асляпляльна бліскаць. Школа зыркала электрычнымі агнямі. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)