тэйларызм, ‑у, м.

Капіталістычная сістэма арганізацыі працы на прадпрыемствах, пры якой максімальна эксплуатуецца рабочая сіла для забеспячэння найбольшых прыбыткаў капіталісту.

[Ад уласн. імя.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вар’я́цкі, -ая, -ае.

1. Уласцівы вар’яту; такі, як у вар’ята. В. смех. Вар’яцкія вочы.

2. Прызначаны для вар’ята (разм.). В. дом.

3. Крайне безразважлівы, дзікі. Вар’яцкія ідэі, планы.

4. перан. Які харакгарызуецца крайняй ступенню праяўлення (па сіле, велічыні, напружанасці; разм.). Вар’яцкая сіла.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)

апора назоўнік | жаночы род

  1. Тое, на што можна абаперціся, што служыць для падтрымкі чаго-н.

    • А. для моста.
    • Плошча апоры.

  2. пераноснае значэнне: Сіла, што падтрымлівае каго-, што-н. і дапамога, падтрымка.

    • Дзеці — а. для бацькоў у старасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

інерцыя назоўнік | жаночы род

  1. Уласцівасць цел захоўваць стан спакою або раўнамернага прамалінейнага руху, пакуль якая-н. знешняя сіла не прымусіць змяніць гэты стан.

    • Ляцець па інерцыі.

  2. пераноснае значэнне: Бяздзейнасць, пасіўнасць.

    • Па інерцыі — па прывычцы, машынальна.

|| прыметнік: інерцыйны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

amperage

[ˈæmpərɪdʒ]

n.

сі́ла то́ку (у ампэ́рах)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

гіпнатычны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да гіпнозу, гіпнатызму. Гіпнатычны сон. // перан. Здольны моцна ўздзейнічаць на каго‑н. Гіпнатычная сіла музыкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цягавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да цягі (у 2 знач.); прызначаны для цягі, перамяшчэння чаго‑н. Цягавая сіла. Цягавы электрарухавік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тя́говый в разн. знач. ця́гавы;

тя́говая си́ла ло́шади ця́гавая сі́ла каня́;

тя́говый кана́т ця́гавы кана́т.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

вар’яцкі прыметнік

  1. Уласцівы вар’яту, такі, як у вар’ята.

    • В. смех.
    • Вар’яцкія вочы.

  2. Прызначаны для вар’ята (размоўнае).

    • В. дом.

  3. Крайне безразважлівы, дзікі.

    • Вар’яцкія ідэі, планы.

  4. пераноснае значэнне: Які характарызуецца крайняй ступенню праяўлення (па сіле, велічыні, напружанасці; размоўнае).

    • Вар’яцкая сіла.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Снага́ ‘магчымасць, здольнасць, сіла’ (ТС). Параўн. укр. сна́га́ ‘сіла’, снажни́й ‘моцны’, рус. наўг. сна́га ‘сіла, намаганне, поспех’, сна́жный ‘дужы’, рус.-ц.-слав. снага ‘поспех, дзейнасць’, польск. snaga ‘старанне, імкненне’, snażyć się ‘старацца’, каш. snåžëc ‘рабіць прыгожым’, чэш., славац. snaha ‘намаганне, моцнае жаданне’, серб.-харв. сна́га ‘сіла, моц, чысціня’, сна́жити ‘узмацняць, умацоўваць; чысціць’, славен. snága ‘чысціня’, макед. снага ‘цела, тулава’, балг. снага́ ‘цела, сіла’, ст.-слав. снага ‘жаданне, намаганне’. Прасл. *snaga не мае пэўнай этымалогіі. Бязлай (3, 278–279) выводзіць з і.-е. *snāgo‑ ‘чысты, лепшы’ або *snógo‑, якое магчыма параўнаць, напрыклад, з грэч. νηγάτεος ‘прыгожы (пра туніку)’; лат. snaigs ‘гнуткі, стройны’, naigs ‘прыткі, цвёрды’. Борысь (SEK, 4, 339) значэнне ‘чысты’ лічыць другасным, вытворным ад ‘старанны’. Варбат (Этимология–1964, 28–30) дапускае роднасць з наглы (гл.), падкрэсліваючы іх семантычную блізкасць: ‘сіла, дзейнасць, імкненне’ — ‘хуткі, раптоўны’; тады *snaga ад страчанага славянскага дзеяслова з коранем (s)nag‑ з s‑mobile. Гл. яшчэ Фасмер, 3, 696; Махэк₂, 564; ЕСУМ, 5, 332; Глухак, 568; Басай-Сяткоўскі, Słownik, 325–326.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)