сцерагчы́, -рагу́, -ражэ́ш, -ражэ́; -ражо́м, -ражаце́, -рагу́ць; сцяро́г, сцерагла́, -ло́; -ражы́; -ражо́ны; незак., каго-што.

1. Вартаваць што-н.

С. коней.

С. пасевы ад птушак.

2. і з дадан. Уважліва назіраць, наглядаць за кім-, чым-н.

С., каб хто не парушыў парадку ў класе.

3. Высочваць каго-, што-н., падпільноўваць.

Паляўнічы сцеражэ звера.

4. перан. Не даваць парушыць, сачыць за захаванасцю чаго-н.

С. сон дзіцяці.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Со́пці ‘сапці’, ‘спаць’ (Нас.), ‘сапці’ (Байк. і Некр.). Параўн. славен. zasópsti ‘заснуць, праспаць’. Паводле Сноя (SR, 36, 1, 102), рэдкая беларуска-славенская ізасема *sopti ‘спаць’ сведчыць, што значэнне ‘спаць’ у асновы і.-е. *su̯ep‑ развілося на базе ‘дыхаць’. Параўн. сапці, спаць, сон (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

кашма́р

(фр. cauchemar)

1) цяжкі, жудасны сон з прывідамі;

2) перан. што-н. жахлівае, цяжкае, агіднае (напр. кашмары вайны).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

forty

[ˈfɔrti]

n., pl. -ties

со́рак

forty winks informal – лёгкі каро́ткі сон

to have one’s forty winks — прыкархну́ць, задрама́ць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

фі́тнэс

(англ. fitness)

здаровы лад жыцця, прыметамі якога з’яўляюцца фізічная актыўнасць, збалансаванае харчаванне, адмаўленне ад курэння і алкаголю, дастатковы сон.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

гіперсо́мнія

(ад гіпер- + лац. somnus = сон)

павышаная санлівасць як вынік парушэння рэгуляцыі сну і адпачынку пры арганічных парушэннях нервовай сістэмы і некаторых саматычных захворваннях.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ко́ма​1

(н.-лац. coma, ад гр. koma = глыбокі сон)

мед. выключна цяжкі паталагічны стан арганізма са стратай прытомнасці, парушэннем кровазвароту, дыхання, працэсу абмену.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

няўро́кам, прысл.

Ненаўмысна; выпадкова. [Камандзір брыгады:] — У сон нешта хіліць... Як задрамлю няўрокам, разбудзі... Мележ. І калі якой парою Ты заблудзішся няўрокам, Дык гукні — і над зямлёю Пойдзе голас твой далёка. Кірэенка.

•••

Няўрокам кажучы гл. кажучы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ная́ве, прысл.

У рэчаіснасці, на самой справе. Міне год — паўтара, і ўсё, што было ў праекце архітэктара, паўстане наяве. Хадкевіч. Тышкевічу здалося, што ён быў заснуў і ўбачыў сон. Але голас гучаў наяве. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

маладзе́цкі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да малайца, уласцівы малайцу (у 1 знач.): ўдалы, хвацкі. Сон маладзецкі шахцёрскі Там абрываюць гудкі, З горада Салігорска У тахты ідуць гарнякі. Звонак. Від у гасцей маладзецкі. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)