кубі́зм, ‑у, м.

Фармалістычны напрамак у буржуазным выяўленчым мастацтве пачатку 20 ст., які падмяняў прадметы рэальнага свету камбінацыямі геаметрычных фігур.

[Фр. cubisme.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

філагене́з, ‑у, м.

Спец. Працэс развіцця арганічнага свету або асобных яго форм з моманту ўзнікнення жыцця. Філагенез раслін. Філагенез жывёл.

[Ад грэч. phylē — племя і genesis — паходжанне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Перастаўле́нне (пірістаўленія, пірістаўленьпя) ’канец свету’, ’заканчэнне’ (Юрч. CHJT). Утворана на базе ц.-слав. свьто‑ преставлепіе ’тс’ шляхам адсячэння першай часткі і замены прыстаўкі пре‑ на пера-, параўн. перастаеіцца ’сканаць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

а́тлас м. (геаграфічны) Átlas m - і -ses, -lánten; Kártenwerk n -s;

а́тлас све́ту геагр. Wéltatlas m

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

назлята́цца, ‑аецца; зак.

Зляцецца ў вялікай колькасці. А зязюлі куюць, быццам з кожнай вярбы, Быццам іх назляталася з цэлага свету! Лойка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кангрэсме́н, ‑а, м.

Член кангрэсу (у 2 знач.). Сытай і задаволенай бачылі мы афіцыйную Амерыку, прадстаўнікоў чыноўнага свету, .. сенатараў, кангрэсменаў. Лынькоў.

[Англ. congressman.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эмпіры́я, ‑і, ж.

Кніжн.

1. Чалавечы вопыт, успрыманне знешняга свету органамі пачуццяў.

2. Назіранне ў натуральных умовах у адрозненне ад эксперыменту.

[Ад грэч. empeiría — вопыт.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ко́мпас ’прыбор для вызначэння напрамкаў свету’ (ТСБМ). Ст.-бел. компасъ, конпасъ (з 1584 г.). Запазычанне са ст.-польск. kompas, якое з іт. compasso (Булыка, Запазыч., 164; Шанскі, 2, 8, 239–240).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

мерыдыя́н, -а, мн. -ы, -аў, м.

Уяўная лінія, якая праходзіць праз полюсы зямнога шара і перасякае экватар.

Геаграфічны м.

○

Нябесны мерыдыян — вялікі круг нябеснай сферы, які праходзіць праз зеніт і полюсы свету.

|| прым. мерыдыя́нны, -ая, -ае і мерыдыяна́льны, -ая, -ае.

Мерыдыянная плоскасць.

Мерыдыянальная лінія.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

арэа́л, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).

1. Частка зямной або воднай паверхні, у межах якой сустракаецца той або іншы від (род, сямейства і пад.) жывёльнага ці расліннага свету.

2. Тэрыторыя пашырэння якіх-н. з’яў, прадметаў і г.д.

А. дысімілятыўнага акання.

|| прым. арэа́льны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)