рэцэ́нтны

(ад лац. recenter = нядаўна)

сучасны, зусім нядаўні, напр. жывёльны і раслінны свет у процілегласць выкапнёваму, фасільнаму.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

фізіягра́фія

(ад фізія- + -графія)

навука, якая вывучае зямную паверхню, яе клімат, раслінны і жывёльны свет, фізічная геаграфія.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

нарадзі́ць, -раджу́, -ро́дзіш, -ро́дзіць; -ро́джаны; зак.

1. каго (што). Даць жыццё каму-н., пусціць на свет.

Н. сына.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан., што. Даць пачатак чаму-н., стварыць што-н., быць прычынай з’яўлення чаго-н.

Крыўда нарадзіла злосць.

◊

У чым маці нарадзіла (разм.) — зусім голы.

|| незак. нараджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. нараджэ́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дзіра́, -ы́, мн. дзіры́ і (з ліч. 2, 3, 4) дзіры́, дзір, ж.

1. Вялікая дзірка ў вопратцы або адтуліна ў чым-н.

Залатаць дзіры на локцях.

Залажыць дзіры цэглай.

2. Далёкае ад культурных цэнтраў месца (разм.).

Жыве ён у такой дзіры, што свет не бачыў.

○

Чорная дзіра (спец.) — вобласць у касмічнай прасторы з надзвычай магутным гравітацыйным прыцягненнем.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́мкнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Разм. Імкліва вырвацца адкуль‑н. Першыя думкі вольнай мінуткі Птушкамі вымкнуць на свет гэты белы. Купала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Све́тнік ‘расліна Coronaria L.’ (ТСБМ, Кіс.), ‘жаўтацвет, Adonis L.’ (ТСБМ). Ад свет (гл.). Назва дадзена па форме кветак, якія нагадваюць ліхтарыкі, або з-за іх яркасці, параўн. светнік росце по горках, здалек вон видно (лельч., Арх. ГУ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

жывёльны

1. Tier-, tíerisch, animálisch;

жывёльны свет Tíerreich n -es;

2. перан. tíerisch, víehisch;

жывёльныя інсты́нкты tíerische Instínkte

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

таксано́мія, ‑і, ж.

Тэорыя класіфікацыі і сістэматызацыі складанаарганізаваных галін рэчаіснасці, якія маюць іерархічную будову (арганічны свет, аб’екты геаграфіі, геалогіі, мовазнаўства і пад.).

[Грэч. táxis — лад, парадак і nómos — закон.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паяві́цца, паяўлюся, паявішся, паявіцца; зак.

1. З’явіцца, паказацца. Акурат у гэты час бразнулі дзверы, і на парозе паявілася Феня. Сабаленка. // Аказацца ў наяўнасці. Пад вечар прайшла чутка, што ў ваколіцах вёскі паявіліся конныя польскія легіянеры. Колас. Хутка на стале паявіліся талеркі, шклянкі, патэльня з падсмажанай каўбасой, кафейнік са зваранай кавай. Хадкевіч. // Быць апублікаваным, выйсці ў свет. Раман паявіўся ў нашай літаратуры ў пачатку 20‑х гадоў як эпас рэвалюцыі. Дзюбайла.

2. Узнікнуць, зарадзіцца. У вачах у Веры Антонаўны паявіўся нездаровы бляск. Карпаў. / Пра апетыт, адчуванні, пачуцці, думкі і пад. Паявілася надзея. □ Было ні было, Доўбік глынуў гарэлкі — адкуль паявіўся апетыт. Гроднеў.

•••

Паявіцца на свет — тое, што і з’явіцца на свет (гл. з’явіцца). Макрэна перабралася да мужа. А неўзабаве паявіўся на свет і я. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

няя́ркі прям., перен. нея́ркий;

~кае святло́ — нея́ркий свет;

~кія фа́рбы — нея́ркие кра́ски;

н. та́лент — нея́ркий тала́нт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)