Не́ма 1 ’моцна, роспачна (крычаць)’ (Сл. ПЗБ, Жд. 1), не́мо ’страшна, дзіка; глуха’: немо гораць ногі; удырыло не́мо (ТС). Супрацьлеглыя значэнні аб’ядноўваюцца зыходнай семантыкай прыметніка не́мы ’страшны, замагільны’, гл.

Не́ма 2 ’тварам да зямлі’ (Чач.). Калі гэта не развіццё семантыкі папярэдняга слова (’глуха’ > ’тварам да зямлі’), то можна меркаваць пра глыбокі архаізм, які грунтуецца на старажытным проціпастаўленні верх — ніз, неба — зямля, гэты свет — той (падземны) свет і г. д., пры гэтым для першага элемента проціпастаўлення характэрна наяўнасць голасу, для другога — немата, параўн. чэш. věhlas ’свядомасць, дасведчанасць’ і nevěglas ’недасведчанасць; язычнік’, таксама тураўск. неве́глас ’смерць’ (гл.), г. зн. ’тое, што належыць таму свету, які не ведае голасу (= нямому)’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

інтраверты́ўны

(ад лац. intro = унутр + vertere = паварочваць)

павернуты ўнутр; звязаны з псіхалагічнай характарыстыкай асобы, самапаглыбленай на ўнутраны свет думак, перажыванняў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

эмпірыямані́зм

(ад гр. emреiria = вопыт + манізм)

разнавіднасць эмпірыякрытыцызму, якая зводзіла фізічнае да псіхічнага, сцвярджала, што свет з’яўляецца адзіным арганізаваным вопытам.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

erblícken

vt уба́чыць, заўва́жыць

das Licht der Welt ~ — нараджа́цца, прыхо́дзіць на свет

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Klássik

f -

1) класі́чны свет (старажытнагрэчаскі і старажытнарымскі)

2) эпо́ха ро́сквіту культу́ры

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

заало́гія, ‑і, ж.

Навука, якая вывучае жывёльны свет. // Прадмет выкладання ў сярэдняй і вышэйшай школе. Урокі заалогіі. // Разм. Падручнік па заалогіі. Купіў заалогію і хімію.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абхо́дчык, ‑а, м.

Рабочы, які даглядае ўчастак дарогі. Пуцявы абходчык. □ Абходчык я дарожны, Люблю людзей і свет І на дарозе кожны Чытаць умею след. Непачаловіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

саліпсі́зм, ‑у, м.

Ідэалістычны філасофскі погляд, які прызнае адзінай рэальнасцю асобу таго, хто пазнае, а навакольны свет разглядае як сукупнасць адчуванняў гэтай асобы; крайні суб’ектывізм.

[Лац. solus — адзін і ipse — сам.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

раслі́нны в разн. знач. расти́тельный;

р. свет — расти́тельный мир;

○ р. арна́мент — расти́тельный орна́мент;

◊ ~ннае жыццё — расти́тельная жизнь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

светлота́ ж., разг.

1. (к све́тлый) светлата́, -ты́ ж., све́тласць, -ці ж.;

2. (свет) святло́, -ла́ ср.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)