4) прыту́лак, прыста́нак -ку m., прыста́нішча n. (дзе затрыма́цца або́ адпачы́ць)
5) вар’я́цкі дом або́ дом для алькаго́лікаў
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
БАБРУ́ЙСКАЯ ЕЗУІ́ЦКАЯ РЭЗІДЭ́НЦЫЯ,
установа ордэна езуітаў у 17—18 ст. У пач. 17 ст. місіянерскую дзейнасць па прапагандзе каталіцызму ў Бабруйску пачалі манахі Нясвіжскага езуіцкага калегіума. У 1618 яны замацаваліся тут, у 1630 узнікла іх рэзідэнцыя. Гар. староста П.Трызна перадаў езуітам маёнткі Гарбацэвічы, Рыня, Устайла, пабудаваў для іх дом у Бабруйску і перадаў 7500 фларэнаў, атрыманых пад заклад маёнтка Кісялевічы. У 1638 нашчадкі Трызны аддалі езуітам в. Дваранавічы з ўніяцкай царквой, пабудавалі касцёлы ў вёсках Гарбацэвічы і Шацілкі, якія ў 1643 падараваў ордэну шляхціц П.Суляціцкі. Гэта дало магчымасць езуітам адкрыць тут місіянерскія пункты. У час антыфеад. вайны 1648—51 рэзідэнцыя прыйшла ў заняпад. У 1681 адноўлена дзейнасць іх школ. У час Паўн. вайны 1700—21 яна неаднаразова спыняла сваю дзейнасць. З 1720 пры рэзідэнцыі быў прытулак для збяднелай шляхты. Закрыта ў 1773 у сувязі са скасаваннем ордэна езуітаў у Рэчы Паспалітай.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
lodge
[lɑ:dʒ]1.
n.
1) ха́тка, да́ча f.; зае́зны дом, часо́вае жытло́
2) лёжа (масо́нская)
3) варто́ўня f.
2.
v.t.
1) даць прыту́лакабо́ начле́г
2) даць кватэ́ру
3) заяўля́ць, падава́ць
to lodge a complaint — пада́ць ска́ргу
3.
v.i.
1) засяля́цца (у зае́зным двары́, гатэ́лі)
2) найма́ць пако́й
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Віта́ць, віта́ю (БРС, Нас., Бяльк., Шат., Грыг., Гарэц., Мядзв.). Рус.вита́ть ’віншаваць; лунаць’, укр.віта́ти ’віншаваць; прымаць гасцей; заходзіць’, ст.-слав.витати ’жыць, знаходзіцца’, польск.witać, чэш.vítati, славац.s(vítať), в.-луж.witać, н.-луж.witaś ’віншаваць’. Сюды ж польск.zawitać і чэш.zavítati ’зайсці’, якое Махэк₂ (692) беспадстаўна аддзяляе ад vítati ’віншаваць’. Да гэтага ж дзеяслова рус.обита́ть, ст.-слав.обитати (< *обвитати, Фасмер, 3, 101). Слова роднаснае літ.vietà ’месца’, лат.vìeta ’тс’, pavietât ’мець жыллё’ (Праабражэнскі, 1, 85; Брукнер, 625; Фасмер, 1, 321). Першапачатковае значэнне ’жыць, знаходзіцца’, пазней на яго аснове развілося значэнне ’гасціць, знаходзіць прытулак’ і потым ’гасцінна сустракаць, віншаваць’, магчыма, пад уплывам віншавальнай формы *vitajь ’будзь з намі, застанься ў нас’ (Рудніцкі, 1, 400; Шанскі, 1, В, 109). Літ.vitóti ’віншаваць, прымаць гасцей’ з польск. (Скарджус, Slav., 239).
1. Схіліць, нагнуць трохі ўніз, да зямлі. Прыхіліць галіну.
2. Шчыльна наблізіць да чаго‑н., абаперці аб што‑н. Маечка паслухмяна прыхіліла галоўку да дзяўчыны.Краўчанка.— Стамілася я з гэтым канём, — сказала Твораж і прыхіліла веласіпед да спінкі рабрыстай лавачкі.Савіцкі.
3. Прытуліць, прыціснуць каго‑, што‑н. да каго‑, чаго‑н. У незвычайнай усхваляванасці Марына Мікалаеўна прыхіліла да сябе Сяргейку.Кавалёў.Ля ганка, непадалёку ад грушы, ляжала маці на сырой зямлі. Адна рука была падкручана, другой яна прыхіліла і моцна прыціскала да сябе, нібы абараняючы ад каго, Міколкаву сястрычку.Лынькоў.//перан. Даць прытулак каму‑н. Добрая рэч гэты Дом селяніна, і не аднаго толькі Сцёпку прыхіліў ён.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Zúfluchts|ort
m -(e)s, -e, ~stätte
f -, -n прыту́лак, прыста́нішча, прыста́нак
~ zu etw. (D) néhmen* — прыбе́гнуць да чаго́-н. як да парату́нку
~ néhmen* — (beiD) шука́ць [знайсці́] прыста́нішча [прыту́лку-(ак)] у каго́-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
беспрыту́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які не мае прытулку; бяздомны. Беспрытульны чалавек.// Асірацелае, бяздомнае дзіця, якое жыве на вуліцы без догляду і выхавання. Месяц ці нават больш Рома пражыў у Лаўрыніхіт — яна завяла беспрытульнага цыгана да сябе, бо векавала адна; думала, што ён будзе ў яе за сына.Чыгрынаў./узнач.наз.беспрыту́льны, ‑ага, м.; беспрыту́льная, ‑ай, ж.Хто яна і адкуль, Таня сама не ведала. Падабралі яе малую чужыя людзі на вялікай дарозе і далі прытулак у сваім доме. Колькі было тады, у грамадзянскую вайну, беспрытульных!Новікаў.
2.перан. Пазбаўлены належнага нагляду; закінуты, занядбаны. [Чалавек:] — Прыбралі мы да сваіх рук адну беспрытульную швейную фабрычку.Лынькоў.[Карнейчык:] — Станок № 16 зусім беспрытульны, за пэўнымі людзьмі не замацаваны, увесь брудам зарос.Крапіва.// Які не дае прытулку, няўтульны. Сумам і беспрытульнай адзінотай веяла ад старой хаціны.Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыгрэ́ць, ‑грэю, ‑грэеш, ‑грэе; зак.
1. Пачаць грэць. Падзьмуў паўднёвы вецер, прыгрэла сонца і ўвачавідкі пастракаціла поле на чорныя плямы.Пальчэўскі.Па-вясноваму прыгрэла сонца.Васілеўская.
2.каго-што. Нагрэць, сагрэць каго‑, што‑н. Красавік прыйшоў. Палі Сонейка прыгрэла, І на леташняй раллі Жыта зарунела.Грахоўскі.— Пакінь, Пакінь мне дачушку маю, Я ў салому яе спавію, Я прыгрэю яе сваім целам.Глебка.
3.перан.; каго. Разм. Аказаць прытулак каму‑н., праявіць чулыя адносіны да каго‑н., паклапаціцца аб кім‑н. Прыгрэць сірату. □ [Шота:] Ну, чаго ты прычапіўся: я, я! І я! Абодва добрыя цацы! Рады, што добрыя людзі прыгрэлі, даглядаюць.Губарэвіч.Мы свой кут у слязах пакідалі, Да цябе нас твой голас пазваў, Ты ўсіх нас прыгрэла, Масква!Броўка.
•••
Прыгрэць змяю (гадзюку) на (сваіх) грудзях — зрабіць дабро чалавеку, які пазней адплачвае няўдзячнасцю.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рухо́мы, ‑ая, ‑ае.
1. Здольны рухацца (аб прыстасаваннях, механізмах і пад.). Рухомы блок. □ Зроблены новы рухомы круг і прыстасаванні для дэкарацый.«Беларусь».
2. Які не знаходзіцца пастаянна на адным і тым жа месцы, здольны змяняцца. Рухомы націск у слове. □ [Вецер] разрываў полаг хмар, і тады праз рухомыя прасветы згасаючымі іскрамі падалі на зямлю зоркі.Шамякін.// Які пераязджае з месца на месца; проціл. нерухомы. Рухомы лазарэт. Рухомы магазін.// Прызначаны для перамяшчэння з месца на месца. Рухомая артылерыя. Рухомы мост. □ — Будзем ствараць невялікія рухомыя атрады, якія б змаглі знайсці прытулак і ў стэпе, — прапанаваў Андрэй.Няхай.
3. Які можа змяняцца ў залежнасці ад умоў. Рухомыя формы арганізацыі.// Які хутка развіваецца, мяняецца. Стыль пісьменніка, калі разглядаць яго як сувязі, што існуюць паміж асноўнымі вобразамі твораў, — з’ява рухомая.Юрэвіч.
•••
Рухомая маёмасцьгл. маёмасць.
Рухомы састаўгл. састаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
home1[həʊm]n.
1. дом, жыллё;
make a home for smb. прытулі́ць каго́-н.
2. ро́дны дом, ро́дны кут; радзі́ма;
ancestral home бацько́ўскі дом;
feel a longing for home сумава́ць па ро́дных мя́сцінах
3. сям’я́; сяме́йнае жыццё;
She comes from a poor home. Яна родам з беднай сям’і.
4.прыту́лак; пансіяна́т;
a children’s home дзетдо́м;
a dog’s homeпрыту́лак для бяздо́мных саба́к;
an old people’s home дом для састарэ́лых;
a rest home дом адпачы́нку
♦
at home
1) до́ма
2) лёгка, во́льна, камфо́ртна;
Make yourself at home. Адчувайце сябе як дома.
3) у сваёй краі́не, ро́дным го́радзе і да т.п.;
The Prime Minister is not as popular at home as he is abroad. Прэм’ер-міністр не так папулярны ў сваёй краіне, як за мяжой;
a home from homeBrE/a home away from homeAmE другі́ дом;
feel at home with smth. до́бра ве́даць што-н.;
She feels at home with English. Яна добра валодае англійскай мовай.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)