пераважнае дзеянне аднаго з пары бацькоўскіх генаў у гібрыдным арганізме. Выяўляецца ў тым, што дамінантны алель (адзін з пары гамалагічных, альтэрнатыўных генаў) больш моцна ўплывае на развіццё адпаведнай прыкметы асобіны, чым другі, рэцэсіўны алель. Ступень праяўлення Д. любой прыкметы ў фенатыпе залежыць ад генатыпу арганізма, г.зн. ад дзеяння многіх генаў у пэўных умовах асяроддзя. Адрозніваюць поўную Д., звышдамінантнасць і паўдамінантнасць, ці прамежкавую Д. Поўная Д., як і поўная рэцэсіўнасць, з’ява рэдкая. У выпадку поўнай Д. арганізм можа несці ў рэцэсіўным стане шкодныя алелі. Для аналізу гэтых з’яў у жывёлагадоўлі выкарыстоўваюць метад выпрабавання вытворнікаў па патомстве. Наяўнасцю Д. часткова тлумачыцца тое, што патомак можа быць больш падобны да аднаго з бацькоў, нягледзячы на аднолькавы ўклад абодвух у яго генетычную канстытуцыю (гл.Мендэля законы).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
дру́жба, ‑ы, ж.
Блізкія прыязныя адносіны паміж кім‑н., заснаваныя на ўзаемнай прыхільнасць, агульнасці інтарэсаў і пад.; сяброўства. Даўняя дружба. Дружба народаў СССР. □ Наш доўг быў ісці, прабівацца да роднай зямлі, а доўг салдацкай дружбы патрабаваў ад мяне несці параненага сябра.Шамякін.Былі слаўныя вечары іх блізкасці і дружбы — хіба не можа быць дружбы паміж мужчынам і жанчынаю?Колас.
•••
Не ў службу, а ў дружбу; не па службе, а па дружбегл. служба.
Дружба дружбай, а служба службай — нельга парушаць службовых законаў у імя дружбы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запрацава́ны, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.зал.пр.ад запрацаваць.
2.узнач.прым. Набыты працай. Я рана навучыўся несці кнігу другім. Я ўмею ўжо аддаваць запрацаваны грош на кнігу, а пасля чытаць.Брыль.Платону з малых гадоў давялося паспрабаваць слодыч запрацаванага кавалка хлеба.Хведаровіч.
3.узнач.прым. Які запрацаваўся, стаміўся ад працяглай або цяжкай работы. Рыгор у думках паставіў сябе на месца гэтай сціплай, запрацаванай дзяўчыны.Ваданосаў.// Натруджаны (пра рукі). Вось яны [дзяўчаты] параўняліся са мною. Спазналі. А як слаўна ціснуць гэтыя жорсткія запрацаваныя рукі.Нікановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
be in charge ofне́сці адка́знасць; адка́зваць (за што-н. або каго-н.)
3. гадава́нец; гадава́нка; выхава́нец; выхава́нка
4. абвінава́чанне;
arrest on a charge of murder/theft арыштава́ць па абвінава́чанні ў забо́йстве/крадзяжы́
5. ата́ка
6. зара́д
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
penalty[ˈpenəlti]n.
1. (for) пакара́нне, спагна́нне;
the death penalty пакара́нне сме́рцю
2. штраф;
a penalty clause пункт аб штра́фе за невыкана́нне дагаво́ра;
a penalty kicksport штрафны́ ўдар;
the penalty areasport штрафна́я пляцо́ўка
3. адмо́ўны бок (чаго-н.)
♦
pay the penalty распла́чвацца; не́сці цяжа́р (славы, адказнасці і да т.п.)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
караву́лм.
1.в разн. знач. карау́л;
змяні́ць к. — смени́ть карау́л;
не́сці к. — нести́ карау́л;
2.в знач. межд., разг. карау́л;
○ узя́ць пад к. — взять под карау́л (под стра́жу);
браць на к. — браць на карау́л;
◊ хоць к. крычы́ — хоть карау́л кричи́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падне́сці, ‑нясу, ‑нясеш, ‑нясе; ‑нясём, ‑несяце; пр. паднёс, ‑несла і ‑нясла, ‑несла і ‑нясло; заг. паднясі; зак., каго-што.
1. Узяўшы ў руку (у рукі), наблізіць да каго‑, чаго‑н. Шабанаў адчапіў ад пояса бінокль, паднёс яго да вачэй.Шыцік.Дрыготкімі пальцамі запаліла [Анісся] запалку, паднесла яе да груды кулявой саломы.Лынькоў.// Прынесці, даставіць куды‑н. Паднесці мяшкі з бульбай да воза. □ [Маці] ляжала на палку і ўвачавідкі сінела. Прасіла паднесці Нюрку, цалавала яе ў шчочкі і плакала.Жычка.//безас. Прыблізіць да чаго‑н. сілай руху і пад. Цячэннем паднесла лодку да берага.
2. Дапамагчы несці; несці некаторы час. Лёнька папрасіў: — Чыжык, міленькі! Дай мне паднесці твой мяшок. У цябе рука баліць.Няхай.
3. Пачаставаць (звычайна віном). Паднесці чарку на вяселлі. □ Аўтару паднеслі вялікі збан пітнога мёду.Мальдзіс.
4. Даць што‑н. у падарунак, падарыць. Маня паднесла свякрусе мультану на плацце, а свёкру корту на рубашку.Васілевіч.Пасля першай пастаноўкі прысутныя ў зале наладзілі.. [Янку Купалу] бурную авацыю, паднеслі залаты гадзіннік, дзякавалі яму ад усёй беларускай грамадскасці і засыпалі яго кветкамі.«Полымя».
•••
Паднесці дулю — тое, што і даць дулю (гл. даць).
Паднесці пілюлю — зрабіць што‑н. непрыемнае.
Чорт паднёсгл. чорт.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пахнуць, несці, цягнуць, тхнуць, патыхаць, духмяніцца, чадзіць / непрыемна: смярдзець / слаба: аддаваць; пахацець (разм.) □ біць у нос, даваць у нос
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
Ветрабой (паэт.) ’сухое галлё, ламачча, збітае з дрэў ветрам’; ’вецер, які збівае галлё з дрэў’ (КТС). Укр.вітробі́й, рус.ветробо́й ’буралом (дрэвы); апады (плады)’, паўн.-рус. ’палеглая ад ветру збажына’, амур. ’месца, на якім адміраюць цеплалюбівыя расліны пад уплывам моцных, халодных паўночна-заходніх вятроў’. Да ве́цер і бой (гл.) < біць ’праяўляцца з вялізнай сілай, бушаваць, лютаваць (пра вецер, мароз)’; параўн. рус.бить ’тс’, укр.бити ’веяць, несці (аб ветры, мяцеліцы’, бел.драг.побэ́тэ (пра мароз) ’абмарозіць расліны, квітнеючы сад такім чынам, што лісце, кветкі і плады ападаюць’.