Verbum

магчы́, магу́, мо́жаш, мо́жа; мог, магла́, -ло́; незак., з інф.

1. Быць у стане, мець магчымасць (рабіць што-н.).

М. працаваць.

2. Мець права, абавязак.

Не можам атэставаць.

3. Абазначае верагоднасць, магчымасць якога-н. дзеяння.

Можа паказацца.

◊

Не магчы (не ўмець) звязаць двух слоў (разм., неадабр.) — пра няўменне прыгожа, звязна гаварыць, выказваць свае думкі.

Не можа быць! — вокліч, які выказвае недавер, сумненне, здзіўленне і пад.

Не можа быць (і) гаворкі — нельга нават і гаварыць аб выкананні, здзяйсненні чаго-н.

|| зак. змагчы́, змагу́, змо́жаш, змо́жа; змог, змагла́, -ло́; змажы́.

наві́ць, наўю́, наўе́ш, наўе́; наўём, наўяце́, наўю́ць; навіў, -віла́, -ло́; наві; навіты; зак., што і чаго.

1. Наматаць, накруціць на што-н.

Н. ніткі на шпульку.

2. Нарыхтаваць вітых вырабаў.

Н. вяровак.

|| незак. навіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. навіва́нне, -я, н.

напле́сці, -ляту́, -ляце́ш, -ляце́; -ляцём, -лецяце́, -ляту́ць; наплёў, -ляла́, -ло́; напляці́; -ле́цены; зак., чаго.

1. Сплесці нейкую колькасць чаго-н.

Н. кошыкаў.

2. перан. і без дап. Нагаварыць рознага глупства, нахлусіць (разм.).

|| незак. наплята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 знач.).

зарасці́, -расту́, -расце́ш, -расце́; -расцём, -расцяце́, -расту́ць; -ро́с, -расла́, -ло́; зак.

1. чым і без дап. Пакрыцца якой-н. расліннасцю, валасамі, поўсцю.

З. мохам.

З. барадой.

Сцежка зарасла.

З. граззю (перан.).

2. Пра рану: зажыць (разм.).

|| незак. зараста́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

зберагчы́, -рагу́, -ражэ́ш, -ражэ́; -ражо́м, -ражаце́, -рагу́ць; збяро́г, зберагла́, -ло́; -ражы́; -ражо́ны; зак., каго-што.

Захаваць, не даць знікнуць, сапсавацца, прапасці.

З. час.

З. грошы.

З. прадукты.

|| незак. зберага́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. зберажэ́нне, -я, н.

|| прым. зберага́льны, -ая, -ае.

збыць, збу́ду, збу́дзеш, збу́дзе; збыў, збыла́, -ло́; збудзь; збы́ты; зак., каго-што.

1. Знайсці збыт чаму-н., прадаць.

З. тавар.

2. Пазбавіцца, вызваліцца ад каго-, чаго-н. (разм.).

З. з рук.

З. бяду з галавы.

|| незак. збыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

берагчы́, -рагу́, -ражэ́ш, -ражэ́; -ражо́м, -ражаце́, -рагу́ць; бяро́г, берагла́, -ло́; -ражы́; незак., каго-што.

1. Захоўваць, ашчадна расходаваць; марна не траціць.

Б. здароўе.

Б. кожную капейку.

2. Клапатліва ахоўваць каго-, што-н., засцерагаць ад чаго-н.

Б. тайну.

Б. дзіця.

апле́сці, -ляту́, -ляце́ш, -ляце́; -ляцём, -лецяце́, -ляту́ць; -лёў, -ляла́, -ло́; -ляці́; -ле́цены; зак.

1. што. Пакрыць перапляценнем з чаго-н., абвіць чым-н. гнуткім.

А. гаршчок.

2. перан., каго-што. Хітрыкамі аблытаць, ашукаць і пад. (разм.).

|| незак. аплята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

перапячы́, -пяку́, -пячэ́ш, -пячэ́; -пячо́м, -печаце́, -пяку́ць; -пёк, -пякла́, -ло́; -пячы́; -пе́чаны; зак., што.

1. Папячы больш, чым трэба, запячы вельмі моцна.

П. пірагі.

2. Спячы, папячы ўсё, многае.

Муку ўсю перапяклі.

|| незак. перапяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 знач.).

прапаўзці́, -зу́, -зе́ш, -зе́; -зём, -зяце́, -зу́ць; -по́ўз, -паўзла́, -ло́; -зі; зак.

1. Прасунуцца паўзком куды-н., па чым-н., міма чаго-н.

П. па зямлі.

2. што. Паўзком пераадолець якую-н. адлегласць.

П. некалькі метраў.

|| незак. прапаўза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.