АКСО́Н
(ад грэч. axōn вось),
нейрыт, восевы цыліндр, адростак нейрона, які праводзіць нерв. імпульсы ад цела нерв. клеткі да мышачных і залозістых клетак органаў, якія інервуюцца, або да інш. нейронаў. Ад кожнай нерв. клеткі адыходзіць адзін аксон дыяметрам у некалькі мікронаў, даўж. да 1 м і больш (у некаторых жывёл трапляюцца гіганцкія аксоны таўшчынёй да дзесятых доляў міліметра). Пачатковы сегмент аксон (бугарок) найбольш узбудлівы і з’яўляецца месцам генерацыі нерв. імпульсаў. Канцавыя разгалінаванні (тэрміналі) утвараюць сінаптычныя кантакты з інш. нейронамі, мышцамі або залозістымі клеткамі. Хуткасць перадачы ўзбуджэння залежыць ад структуры і дыяметра аксона, ступені пакрыцця іх міэлінавай абалонкай. Пучкі аксона і дэндрытаў утвараюць нервы.
А.С.Леанцюк.
т. 1, с. 208
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГАНА́ДЫ
(ад грэч. gonaō нараджаю),
палавыя залозы, органы палавой сістэмы жывёл і чалавека, якія ўтвараюць палавыя клеткі і палавыя гармоны. У гермафрадытных арганізмаў мужчынскія (семяннікі) і жаночыя (яечнікі) ганады знаходзяцца ў адной асобіне, а ў гермафрадытных бруханогіх малюскаў ганады функцыянуюць спачатку як мужчынскія, а потым як жаночыя. У эмбрыягенезе пазваночных ганады закладваюцца ў выглядзе эпітэліяльнага ганаднага валіка з удзелам мезенхімы і канальцаў першаснай ныркі (мезанефрасу). У валік са сценкі жаўточнага мяшка мігрыруюць першасныя палавыя клеткі. Пасля агульнай стадыі першаснага іх размнажэння адбываецца палавая дыферэнцыяцыя (у жаночую або мужчынскую). Працэсы фарміравання і функцыі ганадаў рэгулююцца нерв. сістэмай, гармонамі ганадаў, а таксама ганадатропнымі гармонамі гіпофіза і эпіфіза.
А.С.Леанцюк.
т. 5, с. 19
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
інтэрстыцыя́льны
(ад лац. interstitium = прамежак)
прамежны;
і-ыя клеткі — клеткі, якія змяшчаюцца ў злучальнай тканцы палавых органаў і забяспечваюць убіранне з крыві цвёрдых часцінак і выдзяленне палавых гармонаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
авуля́цыя
(н.-лац. ovulatio)
выхад даспелай жаночай палавой клеткі з яечніка.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
астэабла́сты
(ад астэа- + -бласты)
клеткі, якія ўдзельнічаюць у будове касцявой тканкі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
вальве́нты
(лац. volvens, -ntis = які абвівае)
жыгучыя клеткі ў некаторых кішачнаполасцевых.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
нуклео́ід
(ад лац. nucleus = ядро + -оід)
скапленне ядзернага рэчыва бактэрыяльнай клеткі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
падацы́ты
(ад гр. pus, podos = нага + -цыты)
эпітэліяльныя клеткі выдзяляльных органаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
пратапла́ст
(ад прата- + -пласт)
змесціва расліннай клеткі без цэлюлозна-пекцінавай абалонкі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
кле́тка¹, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
1. Памяшканне з металічных або драўляных прутоў для птушак і жывёлін.
К. для папугаяў.
2. Спосаб складання некаторых матэрыялаў (дроў, дошак, цэглы і пад.) у выглядзе чатырохвугольніка.
Скласці дошкі ў клетку.
3. Квадрат, усякі чатырохвугольнік, начэрчаны на паверхні чаго-н.
Клеткі шахматнай дошкі.
Сшыткі ў клетку.
○
Грудная клетка — частка тулава, якая складаецца з рэбраў, грудзіны, пазванкоў і змяшчае ў сабе сэрца, лёгкія, стрававод.
|| памянш. кле́тачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак.
|| прым. кле́тачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)