усто́йлівы, ‑ая, ‑ае.

1. Здольны цвёрда стаяць, трымацца, не хістаючыся, не падаючы. Напэўна, у нашым выратаванні немалая заслуга і лодкі, вельмі пад’ёмістай і ўстойлівай на вадзе. Кірэенка. Цягуча, нудна скрыпіць пад нагамі верхняя ступенька канторскага ганка, і я хутчэй ступаю на ніжнюю, больш устойлівую. Палтаран. Вось нарэшце зямля — цвёрдая і ўстойлівая. Мележ.

2. Які не паддаецца зменам, хістанням; пастаянны. Устойлівыя цэны. Устойлівая валюта. Устойлівы характар. □ Перадавыя раёны і гаспадаркі абавязаліся дасягнуць высокіх, устойлівых ураджаяў сельскагаспадарчых культур. «Звязда». // Замацаваны традыцыяй. Устойлівы звычай.

3. перан. Які не паддаецца пабочнаму ўплыву, змяненню; стойкі. Устойлівыя погляды.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

існава́ць несов., в разн. знач. существова́ть; (иметь место в быту — ещё) бытова́ть;

гэ́та дрэ́ва існу́е больш за сто гадо́ў — э́то де́рево существу́ет бо́лее ста лет;

і. на сро́дкі бацько́ў — существова́ть на сре́дства роди́телей;

гэ́ты звы́чай ~ну́е ў наро́дзе — э́тот обы́чай существу́ет (быту́ет) в наро́де

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

запаве́тны

1. заве́тный; (известный не всем, тайный — ещё) запове́дный, сокрове́нный;

з. ба́цькаў дом — заве́тный отцо́вский дом;

~ныя лясны́я сце́жкі партыза́н — запове́дные лесны́е тропи́нки партиза́н;

~ныя ма́ры — сокрове́нные мечты́;

2. (передаваемый из поколения в поколение, древний) заве́тный;

з. звы́чай — заве́тный обы́чай;

~ныя пе́сні — заве́тные пе́сни

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

Налог ’дрэнная схільнасць, звычка’ (Нас.), ’звычка’ (міёр., Нар. сл.), налога ’тс’ (віл., Жыв, сл.), укр. налога ’звычка, звычай’, польск. nałóg ’схільнасць, прывычка, звычка да чаго-небудзь дрэннага’. Ст.-бел. налог ’прывычка’ (1598 г.) лічыцца запазычаннем з польск. nałóg (Булыка, Лекс. запазыч., 133); Булахаў (Развіццё беларускай літ. мовы ў XIX–XX стст. ва ўзаемаадносінах з іншымі славянскімі мовамі. Мн., 1958, 27) лічыць паланізмам у беларускіх творах Чачота, што зусім верагодна, улічыўшы значную колькасць дэрыватаў у польскай мове і адмоўнае сэнсавае адценне слова, што адсутнічае ў беларускім дзеяслове налажы́цца ’прызвычаіцца, прывыкнуць’ (гл.), які мог быць асновай утварэння аддзеяслоўнага назоўніка.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лад ’згода, дружба’, ’узорны парадак’, ’спосаб, манера, узор’, ’уклад жыцця’, ’дзяржаўная ці грамадская сістэма’, ’настрой, гумор, тон’ (Нас., Бяльк., Яруш., Шат., КЭС, лаг.), ’звычай’ (Сл. паўн.-зах.), ’змовіны сватоў’ (Шат.), (бабскі) лад ’распараджэнне’ (Нас.), ла́дам ’прыгожа, у згодзе, у лад’ (Нас.), лады́ ’згода’ (Юрч. Вытв.), ’змовіны’ (Сл. паўн.-зах.), не з лада мужык, не з лада жонка ’без кахання’ (паўд.-усх., КЭС). Укр. лад ’парадак, упарадкаванне’, ’звычай, агульнапрынятыя правілы прыстойнасці’, ’спосаб, манера’, ’такт’, ’распараджэнне’, ’узаемная згода’; рус. лад ’торг, дамаўленне’, ’змовіны’, ’згода, мір’, ’парадак’; польск. ład ’гарманічны ўклад, парадак’. Чэш. lad ’гармонія, прыгажосць’ < рус. лад; славац. lad ’упарадкаванне, спосаб’ < чэш. lad; в.-луж. ład ’парадак, планавасць’ < чэш. ці з польск.; літ. lõdas ’сужыццё, згода’ < польск., бел. ці з рус. моў. Існуючыя слав. лексемы можна ўзвесці да паўн.-слав. ladъ ’парадак, гармонія, урэгуляванасць’, якое не мае надзейнай этымалогіі. Так, Мікала (UG, 3, 24) звязвае яго з гоц. lētan ’пускаць, дазваляць’ < і.-е. *lēd‑. Міклашыч (159), Младэнаў (268), Праабражэнскі (1, 426) суадносяць са слав. lagoda. Зубаты (AfslPh, 16, 397; Studie, 1 (2), 102) рэканструюе аснову *lā‑. Фасмер (2, 447) рашуча адмаўляе меркаванне Бернекера (1, 683) аб сувязі ladъ з ірл. laaim ’кідаю, кладу, пасылаю, стаўлю’ і ст.-грэч. ἐλάω і інш. ’ганю’, які выводзіў з гэтага агульнае значэнне ’парадак, гармонія, слой, каханне’ і збліжаў гэта з польск. skład, składny. Бел. лад як музычны тэрмін — сэнсавая калька з рус. мовы (Крукоўскі, Уплыў, 151).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Gebráuch

m -(e)s, -br)äuche

1) ужыва́нне, ужы́так, карыста́нне, прымяне́нне

von etw. ~ máchen — ужыва́ць, выкарысто́ўваць (што-н.)

áußer ~ sétzen — зняць [вы́ключыць] з ужыва́ння

áußer ~ sein — не ўжыва́цца

2) звы́чай, прывы́чка; абра́д

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

zaprowadzić

зак.

1. завесці; адвесці;

zaprowadzić do domu — адвесці дамоў;

2. увесці; укараніць; усталяваць; правесці;

zaprowadzić zgodę — усталяваць згоду;

zaprowadzić zwyczaj — увесці звычай;

zaprowadzić elektryczność — правесці электрычнасць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

andrzejki

andrzejk|i

мн. андросы (народны звычай ладзіць забавы і варажбу напярэдадні дня св. Андрэя, 29 лістапада);

urządzać ~i — ладзіць андросы;

wróżyć na ~ach — варажыць на андросы

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

establish

[ɪˈstæblɪʃ]

v.t.

1) засно́ўваць, заклада́ць; нала́джваць

to establish relations — нала́дзіць су́вязі

2) усталёўваць; уво́дзіць, заво́дзіць (пара́дак)

to establish a government — усталява́ць ула́ду

3) адкрыва́ць (прадпрые́мства, ле́карскую пра́ктыку)

4) (oneself) разьмяшча́цца, масьці́цца; уладко́ўвацца; асяля́цца

5) уво́дзіць (звы́чай)

6) даво́дзіць (факт), абгрунто́ўваць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

prevail

[prɪˈveɪl]

v.i.

1) існава́ць, быць распаўсю́джаным або́ агу́льна ўжыва́ным

That custom still prevails — Гэ́ны звы́чай яшчэ́ існу́е

2) пераважа́ць, мець перава́гу

3) перамага́ць; асі́льваць; дасяга́ць мэ́ты

to prevail against one’s foe — перамагчы́ свайго́ во́рага

•

- prevail on

- prevail upon

- prevail with

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)