анёл, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. У рэлігійных уяўленнях: звышнатуральная істота, служыцель Бога і яго пасланец да людзей (малюецца ў выглядзе крылатага хлопчыка).
2. Ласкавы зварот да каго-н. (разм.).
А. мой.
◊
Дзень анёла — імяніны.
|| памянш. анёлак, -лка, мн. -лкі, -лкаў, м.
|| прым. анёльскі, -ая, -ае.
А. характар (вельмі добры).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
маніфе́ст
(фр. manifeste, ад лац. manifestus = яўны)
1) урачысты пісьмовы зварот урада да насельніцтва з выпадку важнай падзеі;
2) палітычны зварот праграмнага характару;
3) пісьмовы выклад літаратурных або мастацкіх прынцыпаў якога-н. напрамку або групы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Найясне́йшы ’свяцейшы (граф, князь)’ — тытул (Гарэц.). З польск. najjaśniejszy (напр., najjaśniejszy królu) ’найдастойнейшы’, што ў сваю чаргу калька з заходнееўрапейскіх моў, параўн. рус. ваша светлость — зварот у царскай Расіі да асоб пэўнага рангу.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сёстрык ‘гейка, прыяцелька’ (Пятк. 2, Некр.), ‘зварот да жанчыны’ (ТС). Да сястра́ з памяншальным суф. ‑ік, пераносам націску і з’яўленнем ó пад націскам або ад сёстра ‘сястра’ (Ян.); апошняе ідэнтычнае польск. siostra ‘тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
цётухна, ‑ы, ж.
1. Ветлівы зварот да цёткі, дарослай жанчыны наогул. [Слімак:] — Можа б вы, цётухна, чаго гарачага мне далі? Лынькоў.
2. У даўніх павер’ях усходніх і заходніх славян — надпрыродная істота, якая ўвасабляла трасцу або ліхаманку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вузёл гум. ’сур’ёзны, дзелавы хлапчук’ (Яўс.). Да вузёл (гл. ву́зел); параўн. укр. узлик, узличок ’ласкальны зварот да дзіцяці’ (Грынч.); адносна ўмоў перацяжкі націску параўн, тэрытарыяльна блізкія формы буён, ясён, зярён, вясёл (Растаргуеў, Говоры, 32).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Наць ’зварот (да каго-небудзь)’ (Касп.). Паводле Блесэ (St. baltici, 5, 1935–1936, 16), з лат. пасі ад nokt ’ісці, прыходзіць’, што разглядаецца як лакальнае запазычанне ў межах беларускай мовы (гл. Лаўчутэ, Балтизмы, 70).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ага́
(тур. aga)
1) вайсковы тытул у Асманскай імперыі;
2) ветлівы зварот у сучаснай Турцыі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
зязю́лечка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Нар.-паэт.
1. Ласк. да зязюля.
2. Разм. Ласкавы зварот да жанчыны. — Хадзі ка мне, зязюлечка, у хату. Пагаворым аб тым ды аб сім, — кажа Лявоніха. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раёнка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Разм. Раённая газета. — Ты, Пятро Мінавіч, нібы газет не чытаеш, — перапыніў яго на гэты раз Савіцкі. — Толькі ж учора ў раёнцы быў змешчаны зварот калгаснікаў «Змагара». Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)