апты́чны

(гр. optikos)

1) звязаны з оптыкай (напр. а. прыбор, а-ае шкло);

2) светлавы, звязаны з адбіццём і пераламленнем прамянёў святла (напр. а-ая з’ява).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

family [ˈfæməli] n.

1. сям’я́

2. дзе́ці;

Have you any family? У вас ёсць дзеці?;

start a family заво́дзіць дзяце́й

♦

run in the family быць ча́стай з’я́вай у пэ́ўнай сям’і́;

Heart disease runs in the family. Сардэчнае захворванне – характэ́рная з’ява ў гэтай сям’і.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

fixture [ˈfɪkstʃə] n.

1. BrE запланава́нае спарты́ўнае мерапрые́мства

2. нерухо́мае абсталява́нне (у доме); сантэ́хніка

3. хто-н./што-н. як пастая́нная прынале́жнасць да пэ́ўнага асяро́ддзя; звыча́йная з’я́ва;

She was a fixture in the city’s nightclubs. Яна была сталай наведвальніцай начных клубаў у горадзе.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

эпіфено́мен

(ад эпі- + феномен)

1) суправаджальная, другарадная з’ява;

2) свядомасць у ідэалістычнай філасофіі, пгто разглядаецца як суправаджальны прадукт дзейнасці вышэйшай нервовай сістэмы, як вынік пасіўнага адлюстравання рэчаіснасці.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Барс 1 ’барс’. Рус. барс (з XVI ст.), укр. барс (з XVIII ст.). Запазычанне з цюрк. bars, pars ’тыгр, пантэра, рысь’. Фасмер, 1, 128 (там і літ.); Шанскі, 1, Б, 48.

Барс 2 ’барсук’ (Інстр. II). Відавочна, форма, што ўзнікла скарачэннем з барсу́к (гл.). Такая ж самая з’ява і ў літ. мове, дзе barsas ’тс’ < bars(i)ùkas (гл. Фрэнкель, 1, 35).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ка́пішча ’культавае збудаванне ўсх. і прыбалт. славян з часоў паганства’ (ТСБМ), ’месца, дзе закопваюць здохлую жывёлу’ (Бяльк.). Укр., рус. капище ’паганскі храм’, арханг. ’месца звозу лесу, звалка’. Ст.-рус. запазычанне са ст.-слав. капище ’храм’ < капь ’з’ява, вобраз, прывід’ > ’статуя, выява’ < ст.-чуваш. *käp, сучаснае чуваш. päk, уйгурск. kep ’форма, карціна’, ст.-тур. gib ’карціна’ (Фасмер, 2, 185; Шанскі, 2 (К), 35).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пя́лца ’прылада да нацягвання малых скурак пры сушцы’ (глыб., Стома–Сініца). Да пяльцы (гл.) з ацвярдзеннем ‑ль‑ перад ц “у зьмяншальных імёнах назоўных ніякага і мужчынскага роду”, гл. Станкевіч, Запіскі, 2, 246; Зб. тв., 1, 106; паводле апошняга, з’ява дыспалатызацыі l вядома на ўсёй беларускай моўнай тэрыторыі, што не дае падстаў бачыць у названым слове “фанетычны балтызм”, як сцвярджае Саўка (Запісы, 23, 56).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

*Рамяна, ст.-бел. рамяно ’вельмі, моцна’ (Ст.-бел. лексікон), параўн. старое рус. рамя́но ’вельмі’, ц.-слав. рамѣно ’тс’, славен. rámeno ’моцна, вельмі, далёка’, славац. ramenito ’моцна’. Звязваюць з ст.-ісл. rammr ’моцны, востры’, ст.-в.-ням. irmin ’моцны’, алб. jerm ’шаленства’, літ. er̃mas ’пачвара, жах’, ę̃rms, ęr̃ms ’малпа; незвычайная з’ява’, арм. arman ’цуд’ (Міклашыч, 273; Фасмер, 3, 441; Бязлай, 3, 149).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

привы́чный

1. (ставший привычкой) прывы́чны; (обычный) звы́чны, звыча́йны;

привы́чный о́браз жи́зни прывы́чны (звы́чны, звыча́йны) спо́саб жыцця́;

привы́чное явле́ние звыча́йная (прывы́чная) з’я́ва;

2. (привыкший) звы́клы, прызвыча́ены;

он челове́к привы́чный ён чалаве́к звы́клы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

рэзананс назоўнік | мужчынскі род

  1. З’ява рэзкага ўзрастання амплітуды вымушаных ваганняў сістэмы пры набліжэнні частаты (у 2 знач.) перыядычнага знешняга ўздзеяння да частаты яе ўласных ваганняў (спецыяльны тэрмін).

    • Р. токаў.
    • Аптычны р.

  2. Здольнасць узмацняць гук, уласцівая рэзанатарам або памяшканням, сцены якіх добра адбіваюць гукавыя хвалі.

    • Кіназала дае добры р.

  3. пераноснае значэнне: Водгук, водгаласак, уражанне, зробленае на многіх.

    • Прамова атрымала шырокі грамадскі р.

|| прыметнік: рэзанансны.

  • Рэзанансная елка (для вырабу музычных інструментаў; спецыяльны тэрмін).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)