дэферыза́цыя

(ад дэ- + лац. ferrum = жалеза)

ачышчэнне вады ад солей жалеза, каб зрабіць яе прыгоднай для піцця і вытворчых мэт.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

метэо́рны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да метэора. Метэорнае цела. Метэорнае жалеза.

2. Спец. Звязаны з атмасферай, атмасфернымі з’явамі. Метэорныя воды.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пакараба́ціць, ‑бачу, ‑баціш, ‑баціць; зак., што.

Зрабіць карабатым; пакрывіць, пагнуць. Пакарабаціць ліст жалеза. / у безас. ужыв. Дождж рунь спаласкаў, Вяз пакарабаціла. Барадулін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нікелі́н, ‑у, м.

1. Адна з нікелевых руд; чырвоны нікелевы калчадан.

2. Сплаў медзі і нікелю з дамешкамі жалеза, марганцу і цынку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ля́згаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Тое, што і ляскаць (у 1 знач.). Ціхенька лязгалі ў кішэнях патроны. Быкаў. Трывога нарастала. Лязгала жалеза. Гурскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ляската́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. ляскатаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. [З будаўніцтва] далятаў да нас густы гул матораў і ляскатанне жалеза. Хадкевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падко́ва, -ы, мн. -ы, -ко́ў, ж.

1. Жалезная тоўстая дугападобная пласціна, якая прыбіваецца да конскага капыта для засцярогі ад пашкоджання і слізгацення.

2. Наогул — усякі прадмет або размяшчэнне чаго-н. у такой форме.

|| памянш. падко́ўка, -і, ДМ -ўцы, мн. -і, -ко́вак, ж.

|| прым. падко́ўны, -ая, -ае.

Падкоўнае жалеза.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

каляро́вы, -ая, -ае.

1. Які афарбаваны або мае які-н. колер ці колеры (акрамя чорнага і белага).

Каляровае шкло.

Каляровыя металы (усе металы, акрамя жалеза і яго сплаваў). К. фільм.

2. Пра людзей, якія належаць не да белай расы.

Каляровае насельніцтва.

|| наз. каляро́васць, -і, ж. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

АКА́ТЫШЫ,

трывалыя, аднароднага саставу і аднолькавага памеру абпаленыя шарыкі з дробнай пылападобнай жал. руды ці танказдробненага канцэнтрату. Атрымліваюць пры акатванні. Бываюць неафлюсаваныя і афлюсаваныя (з дабаўкай флюсу). Жалезарудныя акатышы змяшчаюць 57—69% жалеза ў форме аксідаў, выкарыстоўваюцца ў доменнай вытв-сці; металізаваныя (30—95% адноўленага жалеза) у вытв-сці якаснай сталі.

т. 1, с. 186

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

баксі́т, ‑у, М ‑сіце, м.

Асадачная горная парода, якая складаецца з гідратаў гліназёму і вокіслаў жалеза і з’яўляецца галоўнай мінеральнай сыравінай для здабычы алюмінію.

[Фр. beauxite.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)