накале́ннік, ‑а, м.
Накладка, павязка і пад., якая носіцца на калене. [Марынчук:] — На мне — боты, шаравары салдацкія з накаленнікамі. Ракітны. // Частка старажытных баявых даспехаў, якая закрывала калена.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пі́мы ’бітыя валёнкі’ (ЛА, 4). З рус. пимы́ ’боты з высокімі халявамі са скуры аленя’, якое — з моў Крайняй Поўначы, параўн. комі pim, pimi̬ ’тс’, ненецк. pīwa ’бот’, pimie, pime ’штаны’, нганасанск. faému ’зімовы бот’ (Фасмер, 3, 262–263).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
насу́нуць, -су́ну, -су́неш, -су́не; -су́нь; -су́нуты; зак.
1. чаго. Нассоўваць у адно месца нейкую колькасць чаго-н.
Н. кучу лісця.
2. што. Закрыць, засланіць чым-н. каго-, што-н.
Н. шапку на вочы.
3. што. Надзець, уссунуць на што-н. (разм.).
Н. боты на ногі.
|| незак. насо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
данасі́ць, -нашу́, -но́сіш, -но́сіць; -насі́; -но́шаны; зак.
1. што. Скончыць насіць што-н., перанесці поўнасцю з аднаго месца на другое.
Д. салому ў пуню.
2. што. Канчаткова знасіць (вопратку, абутак).
Д. боты да дзірак.
3. каго. Нарадзіць дзіця не раней за нармальны тэрмін.
Парадзіха данасіла дзіця.
|| незак. дано́шваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
скарахо́д, ‑а, М ‑дзе, м.
Разм. Той, хто вельмі хутка ходзіць, бегае. — А я думаю: што гэта за скараходы наперадзе, дагнаць немагчыма! — адразу пажартаваў.. [лейтэнант]. Лось. / у перан. ужыв. Андрэй Завацкі спыніў на дарозе калгасную машыну і спытаў у вадзіцеля: — Куды ж гэта ты, скараход мой, ляціш? Ваданосаў. // Спартсмен, спецыяліст па скарасному бегу (на каньках, лыжах і пад.). // Даўней — пасыльны, ганец.
•••
Боты-скараходы гл. боты.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
навы́пуск, прысл.
Не запраўляючы ў боты, чаравікі (пра штаны); зверху штаноў, спадніцы (пра кофту, кашулю). Сінія штаны навыпуск амаль закрывалі чаравікі, відны былі толькі блішчастыя галёшы. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шкро́баць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Тое, што і шкрабаць. Гулка стукацяць дзеравяшкі, шкробаюць чаравікі і боты. Палонныя стаміліся, ідуць не ў нагу, як папала. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Набор 1 ’неабходны матэрыял, каб пашыць боты’ (в.-дзв., Шатал., Жд. 2). Ад устар. набіра́ць ’купляць матэрыял (у магазіне ў адрозненне ад вырабленага самім)’.
Набор 2 ’каменне (у печцы, лазні)’ (рагач., Мат. Гом.). Магчыма, ад набра́ць ’назбіраць (у кучу)’. Гл. браць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
kátzbuckeln
vi
1) (vor D) падлі́звацца (да каго-н.), ліза́ць бо́ты (каму-н.)
2) спарт. выгіна́ць спі́ну
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
капаце́ць, ‑ціць; незак.
Разм. Ка́паць часта, буйнымі каплямі. Гразь настала каля ганку, З капяжа ўсё капаціць. Колас. Слёзы капацелі з красак і мачылі вымазаныя дзёгцем боты Базыля. Нікановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)